۵ نکته مهم درباره خداحافظی «جک ما» از ریاست علی‌بابا
دیروز، «جک ما» بنیان‌گذار و مدیرعامل سایت علی‌بابا از سمت خود استعفا و رسما از ریاست این غول بزرگ خرده‌فروشی آنلاین چین کناره‌گیری کرد. جک ما طی مراسمی رسمی و عمومی در ورزشگاهی ۸۰ هزار نفره و در روز «معلم چینی‌ها» از دنیای فناوری خداحافظی کرد.
خبر استعفا و کناره‌گیری جک ما آن هم در سن ۵۵ سالگی برای همه بهت‌آور و شوکه‌کننده بود. قرار است «دنیل ژانگ»، مدیر اجرایی کنونی علی‌بابا جایگزین او شود. البته، این تغییر و تحولات تا زمان برگزاری مجمع عمومی سالیانه سهام‌دار به طور می‌انجامد و جک ما هم تا آن زمان در هیئت مدیره خواهد بود.
بنیان‌گذار علی‌بابا همیشه و به صورت مادام‌العمر از شرکای علی‌بابا خواهد بود. این شرکا گروهی از مدیران ارشد علی‌بابا هستند که حق نامزدی (و در مورادی منسوب کردن) اعضای هیئت مدیره را دارند. جک ما می‌خواهد در بنیاد انسان‌دوستانه شخصی خود ادامه کار دهد و دوباره یک معلم زبان انگلیسی باشد.
زندگی جک ما مملو از نقاط الهام‌بخش و عبرت‌آموز است. موفقیت‌ها و شکست‌های او در این مدت ۵۵ ساله و راهی که طی کرد تا بزرگ‌ترین غول اینترنتی چین را از یک آپارتمان کوچکی راه‌اندازی کند و ایده‌ای کوچک را به یک کسب‌وکار سودده بزرگ دنیا برساند؛ خواندنی و جذاب هستند. به نظر ما، ۵ نکته مهم زیر بیشتر تاثیرگذار خواهند بود:
۱- هیچ‌گاه برای شروع دیر نیست
آقای جک ما در سن ۳۳ سالگی اولین کامپیوتر خود را خرید؛ در حالی‌که اصلا بلد نبود با آن کار کند. دو سال بعد هم راه‌اندازی شرکت علی‌بابا را شروع کرد و ۲۲ سال بعد، در سن ۵۵ سالگی که سنی برای اوج پختگی و استفاده از تجربه‌ها و عقلانیت است؛ از این شرکت خودساخته کناره‌گیری کرد.
تاسیس علی‌بابا از یک ایده کوچک شروع شد. با همان کامپیوتری که خریداری کرده بود؛ در اینترنت به دنبال «آبجوی چینی» گشت ولی هیچ نتیجه‌ای بازگردانده نشد. تعجب کرد و به ذهنش رسید کسب‌وکاری راه‌اندازی کند که محصولات چینی را در اینترنت بفروشد.
کار را از آپارتمانی کوچک و با همکاری چند دوست آغاز کرد و از همان دوستان خواست در این کسب‌وکار سرمایه‌گذاری کنند. هم‌اکنون، این غول چینی به گفته سایت بلومبرگ، ارزشی ۴۸۰ میلیارد دلاری دارد و خود جک ما ثروتی در حدود ۴۱.۸ میلیارد دلار خواهد داشت. فراموش نکنیم که جک ما در یک خانواده فقیر در شهر هانژوی چین به دنیا آمد.
او با کناره‌گیری از علی‌بابا، می‌خواهد چالش جدیدی را شروع کند؛ یک پایان برای یک شروع دیگر!
کارآفرینان هیچ‌گاه تمام نمی‌شوند بلکه از یک حوزه و چالش سراغ حوزه و چالش دیگری می‌روند و حرکت را بیشتر از سکون و ماندن دوست دارند.
۲- خداحافظی او تصمیم ناگهانی نبود
اعلام رسمی کناره‌گیری رئیس شرکت علی‌بابا، یک شوک به دنیای فناوری بود ولی جک ما از حدود یک سال پیش اولین زمزمه‌های استعفا و خروج از این شرکت را آغاز کرد.
دقیقا یک سال پیش، جک ما در مصاحبه‌ای با نشریه بلومبرگ گفت به‌زودی از سمت خود در این شرکت کناره‌گیری و زمان و ثروت خود را صرف بنیاد بشردوستانه شخصی‌اش می‌کند. در آن زمان، تاریخی برای کناره‌گیری‌اش اعلام نکرده و قابل تصور بود به طور تدریجی و مرحله به مرحله باشد.
این ثروتمند چینی و کارآفرین بزرگ دنیای فناوری، از سال ۲۰۱۴ و پس از کناره‌گیری از سمت مدیرعاملی علی‌بابا، بنیاد خود به نام «جک ما» را تاسیس کرد. هدف این بنیاد کمک به بهبود آموزش در چین، به‌خصوص در روستاها است. این بنیاد فقط در سال ۲۰۱۷ نزدیک به ۴۵ میلیون دلار صرف آموزش معلمان کرده تا بی‌سوادی در مناطق روستایی چین به طور کامل از بین برود.
آقای ما به بلومبرگ گفته بود: «من روزی در آینده‌ی بسیار نزدیک دوباره به حرفه‌ی معلمی مشغول خواهم شد. تصور می‌کنم در این کار، خیلی بهتر از مدیرعامل بودن در علی‌بابا باشم.»
آدم‌های بزرگ و کارآفرین همیشه برای تصمیم‌های بزرگ خود برنامه دارند.
۳- در اوج کناره‌گیری کرد
نکته مهم دیگری که باید در نظر داشت؛ زمان خداحافظی جک ما از علی‌بابا است. در حال حاضر، علی‌بابا با فروشگاه‌های اینترنتی مانند «آمازون» و «ای‌بی» مقایسه می‌شود و به رقابت می‌پردازد. علی‌بابا یک فروشگاه اینترنتی تاثیرگذار و جزو بازیگران اصلی تجارت الکترونیک جهان است.
گفته می‌شود بیش از ۸۰ درصد خرید و فروش‌های اینترنتی در چین از طریق علی‌بابا است. همین‌طور، سایت این گروه ۹۰ درصد سهم بازار “مصرف‌کننده به مصرف‌کننده” و حدود نیمی از معاملات تولید کننده به مصرف کننده را در اختیار دارد.
علی‌بابا در سال‌های اخیر وارد حوزه‌های جدیدی مانند فروش کالاهای ورزشی شده و چندین استارتاپ و شرکت جانبی دارد. جک ما در حالی دارد علی‌بابا را تحویل جانشین خود می‌دهد که چشم‌انداز این شرکت بسیار روشن و رو به جلو است.
در سال‌های اخیر، علی‌بابا با چالش‌های جدیدی روبرو شده ولی جک ما به خوبی آنها را شناسایی و یکی یکی رفع کرد. به طوری که در سه‌ماهه گذشته توانسته تا ۴۲ درصد افزایش درآمد داشته باشد و درآمد خالص خود را به دوبرابر برساند.
رئیس‌های بزرگ در بحران‌ها و شکست‌ها حضور دارند و در موفقیت‌ها به سایه می‌روند.
۴- از بیل گیتس تقلید می‌کند
آقای ما دقیقا مانند بیل گیتش از شرکتی خودساخته کناره‌گیری و بنیاد انسان‌دوستانه شخصی‌اش را بنیان کرد. بنیاد بیل و میلندا گیتس نیز در سال ۲۰۰۰ و ۶ سال پیش از خروج بیل گیتس از مایکروسافت راه‌اندازی و کم‌کم سروسامان گرفت.
جک ما هم بنیادش را در سال ۲۰۱۴ راه‌اندازی و به مدت ۵ سال روی آن کار و آماده کرد. هدف هر دو بنیاد هم تا حدودی مشابه هم هست. ریشه‌کن کردن فقر و افزایش سلامتی و امید به زندگی.
آقای خاص چینی، کتمان نمی‌کند که از روی دست بیل گیتس تقلید می‌کند و در مصاحبه با بلومبرگ، اذعان دارد نکات زیادی از بیل گیتس یاد گرفته است ولی به اندازه او ثروتمند نیست. به طعنه هم می‌گوید که زودتر از بیل گیتس بازنشسته شده است.
۵- علی‌بابا هرگز به جک ما خلاصه نمی‌شود
جک ما در یکی از اطلاعیه‌های خود برای کارمندان می‌گوید: «تنها چیزی که می‌توانم قول دهم این است که علی‌بابا هرگز به جک ما خلاصه نمی‌شود. اما جک ما همیشه متعلق به علی‌بابا خواهد بود.»
این همان خصلتی است که رهبران و رئیس‌های بزرگ دنیا دارند. همیشه سعی می‌کنند برای خود جانشین ترتیب کنند و به فکر روزی هستند که در این شرکت نباشند. بیشتر اهل یاد دادن هستند نه سرکوب استعدادها و مدیران جوان.
به دنبال شکستن انحصارطلبی، قدرت‌طلبی و یک دست شدن صداها هستند و می‌دانند سرانجام روزی فرا می‌رسد که باید کناره‌گیری کنند پیش از اینکه دیگران چنین تصمیمی بگیرند. روندها، رویکردها و فرآیندها را طوری پیش می‌برند که شرکت‌شان برای آن روز آماده باشد و متکی ۱۰۰ درصد و صرف به آنها نباشد.
شاید تا کنون تصور می‌شد؛ رهبران و مدیران فناوری در غرب چنین روحیه و ویژگی دارند ولی خداحافظی جک ما از علی‌بابا آن هم در سن پایین ۵۵ سالگی نشان داد شرقی‌ها هم چنین رویکردهایی دارند.
