تاریخچه شکافتن جمجمه – چرا آدم‌ها در زمان باستان این کار را می‌کردند؟
شکافتن جمجمه شاید قدیمی‌ترین نوع جراحی اعصاب باشد. معادل لاتین شکافتن جمجمه Trepanation یا trephination است که از کلمه یونانی trypanon به معنی باز کردن منفذ، مشتق میشود. در اصطلاح پزشکی، به باز کردن جمجمه، کرانیوتومی گفته میشود. سابقه این کار به ماقبل تاریخ می‌رسد.
قدیمی‌ترین شواهد باز کردن جمجمه در یک گورستان مردم دوران عصر حجر متعلق به 7 هزار سال پیش در انسیشیم فرانسه Ensisheim یافت شده است. در مصر باستان، هند، چین، روم، یونان و اینکاها هم باز کردن جمجمه صورت می‌گرفته است. شهر سوخته ایران در ۵۶ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و نشانه‌های تمدن در 4 دوره بین سالهای ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد مسیح در آن یافت شده است، در این شهر هم جمجمه‌هایی دارای حفرات ایجاد شده به وسیله انسان یافت شده است.
اندازه حفره‌هایی که در جمجمه‌های پیدا شده در اروپا یافت‌شده‌اند، از چند سانیتمتر تا ابعادی به اندازه نصف کل جمجمه متغیر بوده است. بیشتر این سوراخ‌ها در استخوان آهیانه انجام میشده است و به میزان کمتری در استخوان‌های پس سری و پیشانی صورت می‌گرفته است، ولی به ندرت در استخوان گیجگاهی انجام میشده است.
بررسی جمجمه‌های قدیمی‌تر نشان می‌دهد که در ابتدا برای ایجاد حفره در جمجمه با استفاده از سنگ‌های تیز چخماخ یا آتشفشانی، جمجمه آنقدر خراشانده میشد که حفره‌ای در آن ایجاد شود ولی بعدها تکنیک‌های مته‌کاری اولیه به وسیله آدمیان ابداع شدند، به این ترتیب سوراخ گرد منظمی ایجاد میشد و بعد تکه سوراخ شده جمجمه برداشته میشد.
اما چرا مردمان باستان جمجمه‌ها را سوراخ می‌کردند؟ انسان‌های باستان دریافته بودند که مغز با رفتار انسان ارتباط دارد. بعضی از مردم‌شناسان عقیده دارند که سوراخ کردن جمجمه قسمتی از مراسم قبیله‌ای یا خرافی بوده است. اما برخی از محققان دیگر باور دارند که این کار با هدف درمان بیماری‌هایی مثل سردرد، تشنج، هیدروسفالی و اختلالات مغزی صورت می‌گرفت. انسان‌های باستان تصور می‌کردند که با شکافتن جمجمه راهی برای خروج ارواح و شیاطین خبیث باز می‌کنند.
گرچه دلایل و وسایلی که برای باز کردن جمجمه استفاده میشد، در زمانها و فرهنگ‌های مختلف متفاوت بود، اما نتیجه یکسان بود، سوراخی در جمجمه یک
فرد هوشیار بیهوش‌نشده ایجاد میشد.
البته شواهدی هم از باز کردن جمجمه در دوران باستان برای مقاصد درمانی از جمله جا انداختن استخوان جمجمه فرو رفته در نتیجه سوانح وجود دارد.
اما اگر تصور می‌کنید، امروزه شکافتن جمجمه دیگر در جایی به جز اتاق‌های عمل و به وسیله پزشکان جراح مغز و اعصاب انجام نمی‌شود، سخت در اشتباه هستید!
«سوراخی در سر» A Hole in the Head عنوان مستندی است که سال 1998 تهیه شده است. تصور میکنم این مستند از شبکه چهارم سیمای ایران البته با مقداری حذف برای کم کردن صحنه‌های هراس‌انگیز مستند، پخش شده است.
قسمت کوتاهی از این مستند را می‌توانید در اینجا ببینید که البته اخطار اکید میکنم که این کار را نکنید!
این مستند به بررسی اعمال شکافتن جمجمه درمانگرهای سنتی قوم Kisi می‌پردازد. «کیسی»ها در جنوب تانزانیا و شمال مالاوی زندگی می‌کنند و جمعتیشان چند سال قبل در حدود 18 هزار نفر تخمین زده میشد. در این مستند نشان داده میشود که چگونه بدون بیهوشی و تنها با القائات روان‌تنی عمل شکافتن جمجمه در عرض سه ساعت و نیم انجام میشود!
درمانگر ابزارهایش را برای درمان آماده می‌کند:
و شکافتن جمجمه را با برش پوست سر آغاز می‌کند:
اما فقط آفریقایی‌ها نیستند که امروزه شکافتن جمجمه را به مقاصد غیر پزشکی انجام می‌دهند. بارت هیوز Bart Hughes یک مرد هلندی بود که چندین سال در
امستردام مشغول فراگرفتن پزشکی بود، اما به خاطر اعتیاد به ماری جوانا و LSD و همچنین افکار و نظریات عجیب و غریبش هیچگاه مدرکی دریافت نکرد. او در سال 1962 نظریه عجیبی داد که بر مبنای آن بسته شدن ملاج‌های انسان، قوه خلاقیت و انرژی‌اش را کاهش می دهد. در سال 1965 او با بیهوشی موضعی ، یک مته الکتریکی و چاقوی جراحی، جمجمه خودش را سوراخ کرد! متعاقب این کار او دستگیر شد و برای مدتی به بیمارستان روانپزشکی فرستاده شد.
اما در کمال تعجب او پیروانی هم برای خود پیدا کرده است که یکی از مشهورترین آنها پیتر هالورسن بوده است، کسی که در سال 1997 «گروه بین‌المللی مدافعان شکافتن جمجمه» را تأسیس کرد، انجمنی که وب سایتی هم دارد!هالورسن در سال 1972 سوراخی در جمجمه خودش ایجاد کرد.
و دست آخر باید بنویسم که تصور نکنید اعتقاد به درمان‌هایی جادویی و اعتقاداتی از این دست، فقط به آفریقا و یا شیزوفرن‌های اروپایی منحصر میشود. در همین ایران خودمان هر پزشکی با سابقه چند سال طبابت می‌تواند خاطراتی زیادی از خوددرمانی‌ها و اعتقادات عجیب و غریب مردم برایتان تعریف کند، اعتقادات و رفتارهایی که گرچه به شدت جمجمه‌شکاف‌ها نیستند ولی نشان‌دهنده حضور اعتقادات بیش بها داده شده در ایران و بی‌پناهی اطلاعاتی مردم هستند. جالب اینجاست که درصدی از این خاطرات متعلق به مردم تحصیل‌کرده جامعه است!
منبع: ویکی‌پدیا، scienceblogs
سلام
من فکرمیکنم شکافتن جمجمه در گذشته بجز خرافات نمی تواند دلیل دیگری داشته باشد چون در آن زمانها مردم بخاطر بیماریهای بسیار ساده که امروز درمانشان پیش پا افتاده است از بین میرفتند و علم حتی به درجه ای نرسیده بود که اینگونه بیماریها را درمان کند چه رسد به آنکه بتوانند جراحی آن هم روی مغز انجام دهند .درهرحال مقاله بسیار جالب و بدیعی بود.ممنون.
اینا نمیمیرن ؟؟ بدون ضد عفونی ؟ ( فکر کنم این برنامه رو دیدم )
راستی رقیب مک بوک ایر اومد !
من یه پست دادم .
thanks Doc,
again a nice topic.
سینوهه هم بارها به سوراخ کردن جمجمه فراعنه برای خروج ارواح شیطانی اشاره کرده بود که اغلب به مرگ منتهی میشد.
man migam ina khoda rahmeshon mikone nemimiran .
با سلام دوروز است که google readerوقتی وارد http://www.google.com/reader/view/می شوم صفحه ظاهر میشودولی سفید است ومطالب ظاهر نمی شوند لطفا راهنمایی فرمایید متشکرم
یه دلیل دیگه برای شکافتن جمجمه کباب کردن اونه (مثل فیلم سکوت بره ها)
ممنون از اطلاع رسانیتون . منم این سوال برام پیش اومده بود….
———-
www.SorenPhoto.com
اولین و بهترین وب سایت عکس ایرانیان
من فرزاد هستم.6 واحد دندان پزشکی در تابستان 86 در پاسگاه یزد پاس کردم!!!
بعضی از این پیشینیان فقط با هدف خارج شاختن ارواح و شیاطین و بخار های سمی این کار را می کردند، ولیکن اعتقاد برخی پزشکان، منجمله سینوهه پزشک فرعون(سرشکاف)، بر این بوده که بعد از باز کردن جمجمه و بررسی آن باید آن را بست.
سینوحه شرح می دهد که برای بیمارانی که هیچ راه چاره ای باقی نمی ماند از روش شکافتن سر استفاده می کردند، به صورت که گوشت دور جمجمه را می بریند و استخان قسمتی از آنرا که به شکل دایره بوده خارج می ساختند و بعد از پایان معالجه از استخوان خارج شده قالبی از جنس فلز می ساختند و بجای استخان قرار می دادند.
سینوهه می گوید کسی که به این مرحله رسیده، بعد از عمل سر شکافی، چنانچه بمیرد، کسی پزشک را مسئول نمی داند. چون اگر بیمار با این روش معالجه نمی شد، امیدی هم به زندگی اش نبود.
غالب این افراد بعد از سر شکافی می مردند و چنانچه زنده می ماندند، عمر درازی نداشتند. خوش شانس ترین ها تنها چند ماه زندگی می کردند و …………
سلام:دوست عزیزی که به سینوهه ارجاع دادن باید بگم اگه ایشون اندکی دراین باره تحقیق کنن متوجه میشن که تمام نسخ سینوهه جعلی هستن وامروزه هم افرادی مثل من که دانشجو ومحقق تاریخ هستم وهم اساتیدمون حتی درمورد وجود خارجی داشتن شخصی به نام
سینوهه تردید دارن
مثل میلاد، همیشه سوال برام بوده که اینا نمیمیرن؟ و اگه میمردن پس چرا باز به این کار ادامه میدادن؟ پس حتما نتیجه مثبت هم میگرفتن.
پاسخ: غرض درمان نبود! جواب اون سؤالتون هم آری است.
سلام
این مقاله هم مثل بقیه نوشته هاتون بسیار جالب بود.همه به سینوهه اشاره کردن.تو مصر و در زمان فراعنه این عمل بسیار رایج بوده حتی بعضی ها برای فرار از سردرد های مزمن آرزوی انجام چنین عملی را داشتندواما همه توانایی پرداخت هزینه های آنرا نداشتند.این عمل در دربار بسیار انجام میشد.عقیده داشتند با اینکار بخارات موذی از سر خارج میشود.
حتی همسر سوگلی و محبوب یکی از مقتدر ترین فراعنه نیز این عملو انجام داد که او نیز به خیل عظیم جان باختگان عمل پیوست.
مثل همیشه عالی بود.
با سلام, من فکر می کنم این کار روشی باستانی بوده برای باز کردن و فعال سازی چشم سوم(چاکرای ششم) ابن روش در تبت و قبایل آفریقایی انجام می شده و در اون یک میله که نوکش تو خالی و دندانه دار بوده رو روی محل چاکرای ششم فرد میچرخوندن تا استخوان سوراخ بشه و بعد از انجام مراحل بعدی و مدتی استراحت های ویژه, چشم سوم فرد باز و فعال می شد. البته شکافتن نقاط دیگر جمجمه مطمئنا به این منظور نبوده.
اولین بار تو کتاب سینوهه با این موضوع آشنا شدم. خیلی جالب بود که یه نفر مخصوص تو قصر داشتن که فقط جمجمه فراعنه بدبخت رو مش شکافت چون اغلب بعد از این کار غزل خداحافظی رو می خوندن.
جالب بود
:)
thanks ko
بالاخره
الان شکافتن جمجمه ..
اما تو قدیم درسته که درست نبود! آما …
جواب و حال کردین
شاید در بعضی موارد خرافاتی بوده باشه و لی احتمال اینکه در ابتدا به دلیل درمان بوده باشه بیشتره
دکتر نمی خوای آپ کنی
چرا مطالب پزشکی کمه ؟!!!!
u …. nakone hamon…..doki khodemoni?!!!
kodom daneshgah hastin??
شاید یک روشی مثل حجامت بوده که الان هم کاربرد داره ولی زیاد نیست ولی به جای خون چیز دیگه ای ازش خارج می شده چون مصری های قدیم از نظر خیلی از علوم پیشرفته بودند ضمنا اگه می ذاشتن ؛ یانگوم چند قسمت دیگه علاوه بر سزارین ؛ یا همون رستمینه این عملیات جراحی مغز را هم اختراع می کرد.
خیلی جالب بود.من هم در کتاب سینوهه این مطلب رو دیده بودم.
ممنون
کتاب سینوهه با این که تخیلی است و یک رمان‌نویس به تازگی آنرا نوشته و شاید 10% از آن هم در پاپیروسهای اصلی نباشد، اما همین اندازه که دربارۀ جراحی مغز بارها تاکید می‌کند، بنظر می‌سد که در مصر باستان یک کارهایی در این زمینه می‌کرده‌اند اما نمی‌دانستند که چگونه و برای همین است که بیمارانشان می‌مردند. بیش از 1000 سال کهنتر از مصر باستان ما جراحی مغز را در ایران در شهر سوخته سیستان داشته‌ایم که برای درمان بیماری هیدروسفالی جمجمۀ دختر 16 سالهای را باز شکافته و دوباره بسته‌اند و او درمان شده و حتی جمجمه‌اش ترمیم شده است. این ترمیم کاسۀ سر نشان می‌دهد که بیمار پس از عمل جراحی برای مدتها زنده مانده است.
سند باستان‌شناسی این موضوع در شهر سوخته یافت شده است اما هنوز در آثار باستانی مصر باستان چیزی شبیه به این را نیافته‌اند. بنظر می‌رسد رمان‌نویس سینوهه بر پایۀ اطلاعات امروزی کتاب سینوهه را نوشته باشد نه بر پایۀ آن 10% پاپیروس.
بوعلی سینا هم چند بار این کار را کرد از زمانیکه سیب بر زمین افتاد و الکتریسیته را کشف کرد . در هر صورت چیزی که بدیهی است پرورش ماهی بهتر از علم است و ما ایرانیان در پاسا‍ژ ایرانیان (ولی عصر ) 22 بهمن گرد هم می آییم تا گرم شویم
سلام
من هم کتاب سینوهه رو خوندم فکر میکنم بیشتر یک رمان باشه تا واقعیت
برای سرگرمی خوبه
اطلاعات مفیدی در باره تاریخچه این عمل دادین، بهتر بود مشخص می شد که این عمل آیا عواقب فیزیکی و پزشکی داره؟ یا خیر
بهترین روش برای بدست آوردن حقیقت یک مطلب، تحقیق علمی در آن است،بنابراین بدون دلیل مطلبی را رد نکنیدهمانگونه که نباید بدون دلیل مطلبی را پذیرفت.پس بدون استناد به دلایل علمی وتحقیقی ابراز عقیده ننمایید.با تشکر
من پس از سالها از انتشار این مطلب در وبلاگ شما درام اون رو میخونم. در واقع دنبال اسم انگلیسی اون فیلم میگشتم که اینجا پیداش کردم که بذارم دانلود شه. این مطلب رو عینا یه جای دیگه دیدم اما با توجه به تاریخ انتشار شما نویسنده اصلی هستین و اونجا بدون اشاره به نام شما منتشر شده.
در هر صورت عمل جراحی مغز بدون بیهوشی برای بار اول شوکه کننده س اما این واقعیت که عصب حسی به اون معنا که در جاها دیگه بدن هست در داخل مغز نیست باعث میشه که مفهوم دردی که ما انتظار داریم اصلا اونجا رخ نده یا در مقیاس بسیار ناچیز باشه.
باید به این مسئله توجه کنیم که درد خود مفهومی مبتنی بر یادگیری و فرهنگ میباشد و تنها مسئله اینجا بهداشتی نبودن محیط میباشد که با توجه به درصد کم موفقیت در این عملها و توجه به این نکته که بدن افرادی که مورد جراحی قرار میگیرند تا حد زیادی ایمن شده در مقابل باکتریها و میکربهای ان ناحیه میباشد مسئله عجیبی به نظر من باقی نمیماند.
شاد باشید
توی کتاب سینوهه هم از شکافتن جمجمه گفته شده حتی توسط پزشکان اعظم فرعون که برای درمان تشنج بیشتر استفاده میشده و من فکر نمیکنم یه اعتقاد خرافی باشه همونطور که خیلی از علوم گذشته پیشرفته تر از امروز هس به نظرم اینکار کاملا هوشمندانه بوده