بیشعوری، خطرناک‌ترین بیماری دوران بشریت

به طرز فجیعی خود پسند و گستاخ شده بودم و به زرنگ‌بازی‌ها و بهره‌کشی‌هایم از دیگران مباهات می کردم و این را نشانه شخصیت قوی و اعتماد به نفس بالای خود می دانستم. و حتی دوری جستن دیگران از خودم را به حساب حسادت دیگران به خاطر موفقیت هایم می گذاشتم. هیچ کس نمی توانست با من دربیفتد و همیشه قبل از اینکه دیگران علیه ام کاری کنند، من علیه شان اقدام می کردم، تا اینکه خانواده ام از هم پاشید…

گیج بودم، نمی فهمیدم مشکل کجاست و در نهایت قبول کردم که به کمک کسی نیاز دارم. سراغ دوستی روان‌پزشک رفتم، سیر تا پیاز ماجرا را گفتم و پرسیدم: “اشکال از کجاست؟ آیا اطرافیانم مریض شده‌اند؟ و خواهش کردم حقیقت را رک و راست به من بگوید، زیرا آدم قوی ‌ای هستم و توانایی رویارویی با هر خبر و پیشامد ناگواری را دارم.” در جواب شنیدم که آنها حالشان خیلی هم خوب است!

– م‍ م‍ م‍ منظورت این است که من مریضم؟
– نه تو هم مریض نیستی، فقط بیشعوری!

پس از این جواب دندان شکن، چند ماهی طول کشید تا عصبانیتم فروبنشیند، تا درک کنم که واقعا هیچگاه زمام زندگیم را به دست نداشته و تکبرم بیجا بوده است، تا بفهمم مشاور با بیشعور خواندنم، قصد توهین نداشته است. البته او راه درمانی هم نداشت و درجواب درمان گفته بود: “بیشعوری که مرض نیست. یک‌ جور خصیصه است و به همین خاطر هم قابل درمان نیست.”

این ها اعترافات دکتر خاویر کرمنت، قبل از نویسنده شدن و تالیف کتاب بیشعوری است. کسی که 20 سال آزگار با بیشعوری اش، خانواده و اطرافیانش را آزار داد تا بالاخره فهمید بیشعوری خطرناک ترین بیماری تاریخ بشریت است و باید به دیگران برای رهایی از این وضعیت کمک کرد.

تخصص پزشکی اش را رها کرد و روانشناسی خواند و با زبانی طنز و کمابیش شبه علمی، بیشعوری را در کتابش به همراه تعدادی راه نجات شرح داد.

و اما بیشعوری

از نظر دکتر خاویر کرمنت بیشعوری یک بیماری پنهان است که اغلب افراد مبتلا، از آن بی اطلاع هستند و معمولا هم در قبال این اتهام می گویند:

“من خوبم، تو بیشعوری!”

اما این در حالی است که همگی دچار خودپسندی فجیع، نفرت انگیزی بی حد، خیرخواهی متکبرانه و ضمیر ناخوآگاه غیر قابل نفوذ هستند. با خوار و ذلیل کردن دیگران کسب قدرت می کنند، از آدم های ساده، بی رحمانه سو استفاده و از صفات اصیل انسانی امتنا می کنند.

البته آن چه در این کتاب خواننده را بیش از یک کتاب طنز یا بیان گر واقعیت های تلخ اجتماعی با خود همراه می کند، نشان دادن روش برخورد با بیشعورها و چگونگی درمان بیشعوری است. خاویر کرمنت در این کتاب انواع بیشعورها را طبقه بندی می کند؛ بیشعور اجتماعی، مدنی، تجاری، دیوان سالار، عرفان باز، مقدس مآب، شاکی و بیچاره. در مورد هرکدام مثال هایی عینی می آورد و از شیوه زندگی در کنار چنین افرادی سخن می گوید.

البته در نهایت راه نجاتی هم ارائه می دهد، هرچند که این فصل از کتاب را با این نقل قول شروع می کند:
” جنون گاوی را که ریشه کن کنید، گاوها باقی می مانند.”
– بِن، یک بیشعور در حال درمان

اما این همه ماجرا نیست و در خلال فصل ها یک پیام مهم هم بیان می شود، اینکه کسی از این بیماری واگیردار در امان نیست. همه ما در خطر هستیم و باید برای پیشگیری و درمان کمک کنیم و به زبان های مختلف می‌گوید شخصی که قبول کرده بیشعور است و پا به چنین مسیر درمانی دشواری گذاشته، نیازمند حمایت و همدلی دیگران است. باید کمکش کرد تا ارزش هایی مانند اعتماد، خیرخواهی، مسئولیت پذیری و همدلی را به چشم خصایلی والا ببیند. تا درک کند وقتی زرنگ بازی درنیاورد، به تلاش و دست‌آوردهای دیگران احترام بگذارد و دیگران را فریب ندهد، کسی مسخره‌ اش نمی کند.

ماجرای چاپ کتاب در ایران

این کتاب پنج سالی از وزارت‌ ارشاد مجوز نمی‌گرفت. محمود فرجامی، مترجم کتاب هم ناامید از امکان چاپ ، آن را در وبلاگ خودش به صورت الکترونیکی منتشر نمود تا هر کسی که علاقه داشت کتاب را بخواند و اگر خواست حق مترجم را که برابر با پول یک پیتزا بود پرداخت کند. اما پس از تغییراتی، کتاب مجوز گرفت و بالاخره به نمایشگاه کتاب سال ۹۳ رسید و با استقبال فراوانی مواجه شد. همت انتشارات تیسا و پایمردی مترجم که مجوز رسمی نویسنده و ناشر خارجی را هم گرفته بود البته در خور تقدیر است. البته امسال کتاب صوتی بیشعوری نیز منتشر شده است.

اما متاسفانه علاوه بر این ترجمه، کپی‌کارانی هم از راه رسیدند و اکنون بازار پر است از چندین چاپ مختلف که خودش نوعی بیشعوری است! حتی طرح جلدی که محمود فرجامی برای چاپ ترجمه خودش انتخاب کرده بود (تابلوی جیغ اثر مونش) را هم تغییر نداده اند!

نکته آخر این که بعضی معتقدند این کتاب مبنای علمی ندارد و بیشتر به تخیلات خاویر کرمنت در مورد جامعه اطرافش شباهت دارد. در هر حال اگر مایلید بدانید چرا بسیاری از کسانی که علیه آن موضع گرفته اند، نمی توانند از خواندن کتاب یا شنیدن کتاب صوتی اش رها شوند، می توانید کتاب صوتی بیشعوری را از نوار بشنوید یا کتاب را با ترجمه محمود فرجامی از نشر تیسا تهیه کرده و بخوانید.