معرفی و نقد فیلم کوریولانوس

از خودم می‌پرسم: چه فیلمی ببینم؟!

به تازگی دو سیزن سریال killing را دیده‌ام، سریالی خوش‌ساخت و عالی که پیش از این نویسنده مهمان یک پزشک، در مورد آن توضیحات خوبی نوشته بود.

نه! بهتر است دیدن سریالی جدید را شروع نکنم، کار است دیگر! یک دفعه دیدی سریال خوب بود و مجبور شدی هر روز دو سه قسمت سریال ببینی.

می‌دانید، مشکل سریال دیدن چیست؟ ذهن را تنبل می‌کند، چون بعد از دو سه قسمت کاراکترها و عادات و رفتار و رویه سریال دست آدم می‌آید و بعد از آن مغز تلاش چندانی برای کشف خط داستانی و حفظ کردن کاراکترها و آشنایی با سبک فیلم نمی‌کند. کافی است مدتی ذهنتان با سریال‌ها اخت شود، بعد از تنبل می‌شود و فیلم جدی دیدن برایتان دشوار.

The Dark Knight Rises را که فعلا نمی‌شود دید، جز یک نسخه پرده‌ای بی‌کیفیت فعلا چیز دیگری روی وب نیست، Prometheus ریدلی اسکات هم شاید خوب باشد، اما این فیلم هم فعلا در دسترس نیست.

پس چه فیلمی ببینم؟ Safe House؟ Lockout؟ شاید هم از آنجا که از فیلم‌های مربوط به جنگ جهانی خوشم می‌آید بهتر باشد فیلم Red Rose of Normandy را ببینم.

Battleship؟ این یکی که اتلاف وقت تمام‌عیار است، اگر لیام نیسن در ان بازی نمی‌کرد، اصلا به عنوانش هم توجه نمی‌کردم.

Wanderlust؟ Avengers ؟ This Means War؟

We Have a Pope خوب است، اما باشد برای وقتی دیگر.

همین طور ادامه می‌دهم، نه! گویا اصلا فیلم دیدنم نمی‌آید، اصلا تابستان، فصل اکران فیلم‌های پاپ کورنی است، برعکس دو سه ماه مانده به اسکار که ناگهان یک دو جین فیلم خوب پر و کله‌شان پیدا می‌شود.

تا اینکه می‌رسم به فیلم کوریولانوس Coriolanus .

حضور ریف فاینز Ralph Fiennes توجهم را جلب می‌کند با آن ریخت و هیبت نظامی.

فیلم، حال و هوایی تئاتری دارد، یکی از نخستین سکانس‌ها توجهم را جلب می‌کند، جایی که ریف فاینز در در نقش کوریولانوس، رو به جمعیت خشمگین مردم می‌گوید:

«- چه شده که شما رذل‌های ستیزه‌جو، به تظاهر به ابراز عقاید پوچ خود، باعث زخمی شدن خودتان می‌شوید؟

– معترض: هرگز کلام محبت‌آمیز از شما نشنیدیم.

– کسی که کلام محبت‌آمیزی به تو بگوید، چاپلوسی نفرت‌انگیز کرده، شما، سگ‌های پست چه می‌خواهید، که نه خواهان جنگ هستید و نه صلح. از اولی می‌ترسید و دیگری شما را مغرور می‌سازد. کسی که به شما اعتماد کند، به جای شیرها، خرگوش را پیدا خواهد کرد و به جای روباه، غاز.

کسی که شایسته بزرگی باشد، در خور تنفر شماست. می‌شود به شما اعتماد کرد؟ شما در هر لحظه تغییر عقیده می‌دهید و آن کس را که لحظه‌ای پیش نزد شما منفور بود، اکنون شریف می‌خوانید و آن کس که دسته گل شما بود، پلید می‌شمارید، حالا چه خبر شده که در جای جای این شهر،‌ علیه مجلس سنای شرافتنمدی که به خواست خدایان، هیبتش شما را فراگرفته، وگرنه همدیگر را می‌خوردید، فریاد می‌کشید؟

بروید! بروید به خانه‌هایتان، ای ذرات خرد شده!»

همچون شعرهای فردوسی و حافظ که هیچگاه کهنه نمی‌شوند و هر دم، هر کسی با ظن خود، تفسیر و برداشتی نو متناسب با حال هوای خود و زمانه از آنها می‌کند، تراژدی‌های شکسپیر هم هیچگاه قدیمی نمی‌شوند و همان جنگ‌های نیکی و پلیدی، شهوت قدرت، بازی‌های کثیف سیاسی، عشق‌ها و خیانت‌ها و دسیسه‌ها را با لعابی نو می‌توان در قرن بیست و یک هم پیدا کرد و دید.

سر شب، سر جنگ و تاراج داشت

کوریولانوس، بر اساس یکی از تراژدی‌های شکسپیر ساخته شده است، تراژدی‌ای که کمتر شناخته شده است، اما آن را هم‌ردیف شاه لیر و یا مکبث می‌دانند.

ریف فاینز که یک دهه پیش سابقه بازی در تئاتر کوریولانوس داشت، این بار اقتباسی مدرن و امروزی از این فیلم کرده است و داستان فیلم را به دنیای امروزی آورده است، اما دیالوگ‌ها را حفظ کرده است، دیالوگ‌هایی که به صورت شگفت‌انگیزی روان و طبیعی از سوی بازیگران ادا می‌شوند، بدون اینکه به نظرمان عجیب بیاید.

به جای روم، داستان در بلگراد فیلمبرداری شده است، جنگ‌های شهری که در فیلم دیده می‌شود، بی‌اختیار ما را به یاد جنگ‌های خانه به خانه بالکان و همچنین جنگ‌های عراق می‌اندازد.

فیلم مملو از عناصر مدرن است: شهروندانی که با دوربین موبایل فیلم می‌گیرند، تلویزیون‌ها و گزارش‌های خبری‌شان، ظاهر و هیبت امروزی کاراکترها، بحران‌های اقتصادی و انقلاب‌ها. اما جالب است که اگر خوب به فیلم نگاه کنیم، می‌بینیم که قواعد حاکم بر زندگی انسان‌ها گویا در طی قرن‌ها هیچ تغییری نمی‌کنند.

بی‌شک بهترین بازی را در این فیلم ریف فاینز ارائه داده است، بعد از او باید از بازی تحسین‌برانگیز ونسا ردگریو در نقش مارد کوریالانس هم یاد کنیم. جرالد باتلر هم در نقش اوفیدیوس، حضوری موفق دارد.

فیلم در بار آوردن و پروردن کاراکتر کوریولانوس، موفق عمل کرده است، این کاراکتر خاکستری به تصویر کشیده شده است و گاه ما را تا مرز دلسوزی هم پیش می‌برد، هر چند دیکتاتورمنشی که او مردم را «چون زاغ‌های حقیری، آماده نوک زدن به عقاب‌ها» می‌بیند، وجه تیره شخصیت او را به مراتب برجسته‌تر کرده است.

در این فیلم کوریولانوس، سردار شجاع رومی، ناتوان از همراه کردن مردم با خود، با دسیسه دو نماینده مجلس سنا، محکوم به تبعید می‌شود و از قدرت دور نگاه داشته می‌شود، او سرخورده از چنین رفتاری، به دشمن می‌پیوندد و تصمیم می‌گیرد به روم حمله کند …

فیلم کوریولانوس اولین بار در شصت و یکمین جشنواره فیلم برلین به نمایش در آمد و از ماه ژانویه به صورت عمومی اکران شده است.

این فیلم فروش بالایی نداشت، اما منقدان رویکرد مثبتی به آن داشتند.

می‌توانید مطلب نیویورک تایمز و گاردین را هم در مورد این فیلم بخوانید.