روش سمع قلب و صداهای طبیعی قلب

روش سمع

سمع قلب زمانی خوب انجام می‌شود که بیمار با سینه کاملاً برهنه در اتاقی آرام و وضعیتی راحت قرار گرفته باشد. صداهای خاصی با قسمت قیف (Bell) یا دیافراگم گوشی بهتر شنیده می‌شوند. برای شنیدن صداهای بم بهتر است سمت قیف گوشی را ملایم به دیواره قفسه صدری بچسبانید. چون اگر فشار زیاد بر قیف گوشی وارد شود صداهای بم (کم فرکانس) شنیده نمی‌شوند. صداهای با فرکانس بالا را می‌توان با چسباندن محکم دیافراگم گوشی به قفسه سینه شنید. در یک فرد طبیعی چهار منطقه اصلی سمع قلب برای ارزیابی صداهای قلبی وجود دارند. صدای دریچه آئورت در دومین فضای بین دنده‌ای راست بهتر شنیده می‌شود. صدای دریچه پولمونر در دومین فضای بین دنده‌ای چپ بهتر شنیده می‌شود. صدای دریچه تریکوسپید در چهارمین فضای بین دنده‌ای چپ و صدای دریچه میترال در آپکس قلب یا PMI بهتر شنیده می‌شود. از آنجا که ناهنجاری‌های آناتومیک خواه، مادرزادی یا اکتسابی، باعث تغییر محل قلب در قفسه سینه می‌شوند، نواحی سمع در بیماران مختلف فرق می‌کند. برای مثال در آمفیزم، قلب به سمت پائین رانده می‌شود و صداهای قلبی ممکن است در اپی‌گاستر بهتر شنیده شوند. در دکستروکاردی، قلاب در سمت راست قفسه سینه قرار دارد و محل نواحی سمع برعکس می‌شود. علاوه بر این، در بعضی موارد به سمع ناحیه زیربغل، نواحی سوپراکلاویکولار یا مهره‌های توراسیک نیاز می‌شود. گاهی برای سمع بهتر لازم است بیمار در حالت بازدم به جلو خم شود یا مانورهای خاصی انجام دهد.

صداهای طبیعی قلب

دو صدای اصلی قلب که هنگام سمع شنیده می‌شوند به S1 و  S2 موسومند. این‌ها صداهای پر فرکانس هستند که ناشی از بسته شدن دریچه‌ها می‌باشند. S1 در شروع سیستول بطنی شنیده می‌شود و منطبق با بسته شدن دریچه‌های دهلیزی- بطنی است. S1 معمولاً به صورت یک صدا شنیده می‌شود هر چند ممکن است گاهی M1 (صدای بسته شدن میترال) و T1 (صدای بسته شدن تریکوسپید) به صورت مجزا شنیده شوند. جز M1 بلندتر از جزء  T1 است، زودتر سمع می‌شود و در ناحیه آپکس قلب بهتر شنیده می‌شود. جزء T1 تا حدودی کوتاه‌تر است و در سمت چپ و پائین جناغ سینه بهتر شنیده می‌شود. صدای دوم قلب S2 ناشی از بسته شدن دریچه‌های هلالی (semilunar) است. دو جزء مشخص آن A2 و P2  به ترتیب در نتیجه بسته شدن دریچه‌های آئورت و پولمونر روی می‌دهند. A2 معمولاً بلندتر از  P2 است و در سمت راست و بالای قفسه سینه بهتر شنیده می‌شود. P2 در دومین فضای بین دنده‌ای سمت چپ بهتر شنیده می‌شود. به طور طبیعی، هنگام بازدم، S2 به صورت تک قسمتی شنیده می‌شود. اما هنگام دم، افزایش بازگشت وریدی به سمت راست قلب و افزایش ظرفیت بستر عروقی ریوی باعث تأخیر در بسته شدن دریچه ریوی می‌شود. علاوه بر این، با کاهش مختصر برگشت خون وریدی به بطن چپ، صدای بسته شدن دریچه آئورت کمی زودتر به گوش می‌رسد. بنابراین به طور طبیعی در هنگام دم دو جزء شدن فیزیولوژیک: صدای دوم قلب، سمع A2 قبل از P2 اتفاق می‌افتد.

گاهی، ممکن است صداهای اضافی قلب در افراد سالم نیز شنیده شوند. صدای سوم قلب در بچه‌ها و نوجوانان شنیده می‌شود، به آن  فیزیولوژیک می‌گویند و به ندرت پس از ۴۰ سالگی شنیده می‌شود.

صدای چهارم قلب (S4) ناشی از انقباض قوی دهلیز است که به ندرت در افراد جوان قابل سمع است. اما در افراد مسن نسبتاً شایع می‌باشد.

سوفل، یک ارتعاش قابل سمع است که یا در نتیجه افزایش جریان خون عبوری از یک دریچه طبیعی یا جریان معمول خون از یک دریچه یا ساختمان غیر طبیعی روی می‌دهد. سوفل‌های بی گناه (innocent)، سوفل‌های سیستولیک آرام و کوتاهی‌اند که بنا به تعریف با ناهنجاری‌های قلبی عروقی همراه نیستند. این سوفل‌ها ناشی از عبور جریان خون از دریچه‌های طبیعی آئورت و پولمونر هستند و در اکثر بچه‌ها و نوجوانان قابل سمع‌اند. سوفل‌هایی که در نتیجه افزایش جریان خون ( مثلاً در حاملگی، کم‌خونی، تب، تیرو توکسیکوز و ورزش) پدیدار می‌شوند. سوفل‌های فیزیولوژیک نامیده می‌شوند و نه بی گناه چرا که در نتیجه تغییرات فیزیولوژیک ایجاد می‌شوند. سوفل‌های دیاستولیک هرگز بی گناه یا فیزیولوژیک نیستند.