کاوش نیمه تاریک سیستم تبلیغات هدفمند گوگل در وب

همیشه سیستم تبلیغات گوگل و شرکت‌های مشابه با حرف و حدیث‌ها و نارضایتی‌هایی در حوزه حریم خصوصی همراه بوده و زمزمه‌هایی از استفاده روش‌های غیرقانونی و نامشروع بر علیه وب‌گردی‌ها یا دسترسی به اطلاعات حساس و خصوصی آن‌ها و بهره‌برداری‌های تجاری شنیده می‌شود. اما باز هم همیشه هیچ چیزی ثابت نشده است یا اینکه هیچ قانون و مرجعی نتوانسته جلوی خودخواهی‌ها و زیاده‌طلبی‌ها را بگیرد. اما، هفته گذشته محققانی از دانشگاه کارنگی ملون و موسسه بین‌المللی علوم کامپیوتر امریکا با همکاری یکدیگر ابزاری به نام AdFisher ساختند که می‌تواند الگوها و الگوریتم‌های کاری سیستم تبلیغات هدفمند گوگل روی سایت‌های ثالث را پویش کند و اطلاعاتی درباره نیمه تاریک این سیستم و احیاناً سیستم‌های مشابه به دست دهد. برآیند گزارش‌های این ابزار موجب پدید آمدن نگرانی‌های جدید و جدی خطرناکی درباره این سیستم شد.

 همه‌ی ما می‌دانیم شرکت‌هایی مانند گوگل با ردگیری فعالیت‌های ما در وب و اینکه روزانه از چه سایت‌هایی با چه نوع محتوایی بازدید می‌کنیم؛ برای مقاصد تجاری و تبلیغاتی استفاده می‌کنند. اما این شرکت‌ها چگونه اطلاعاتی درباره ما جمع‌آوری می‌کنند؟ راه‌های کسب اطلاعات آن‌ها چیست؟ از چه الگوریتم‌هایی استفاده می‌کنند؟ و مهم‌تر اینکه چگونه از این اطلاعات استفاده می‌کنند؟ کسی درست و دقیق جواب این پرسش‌ها را نمی‌داند. ابزار AdFisher چند الگوریتم استفاده شده در سیستم تبلیغات هدفمند گوگل را یافته است. مثلاً این سیستم تعداد کاربران جعلی مردی که به دنبال کار پردرآمدی می‌گردند را دو برابر بیشتر از تعداد جویندگان کار زن نمایش می‌دهد. دلیل این وضعیت چیست؟ وقتی شما وارد یک سایت می‌شوید تا خبرهای جدید را بخوانید؛ تبلیغات پیشنهاد کار مشاغل اجرایی با مبالغ حقوقی بالای بیشتری برای مردان ببینید.

اصلاً معلوم نیست که سیستم تبلیغات هدفمند گوگل از چه الگوریتم‌هایی استفاده می‌کند چون بسیار پیچیده است.

همچنین ابزار AdFisher نشان می‌دهد که گوگل از یک ابزار کاملاً مشخص و عمومی به نام ads settings استفاده می‌کند که امکان مشاهده و دست‌کاری علاقه‌مندی‌های شرکتی که به دنبال اطلاعات کاربران است را فراهم می‌کند. بنابراین، به طور بالقوه ممکن است همیشه اطلاعات حساس شما انعکاس داده نشود و اطلاعات دیگری از شما مطابق میل و علاقه شرکت‌های آگهی‌دهنده گزارش شود. مثلاً سایت‌های مختلف و میان بازدیدکننده‌های مختلف برای اطلاعات و افرادی که به دنبال ترک اعتیاد و درمان سوءمصرف مواد مخدر هستند بگردند ولی بعد تبلیغاتی درباره بازتوانی‌های جنسی نمایش دهند. جالب است این ابزار گوگل نیز هیچ‌گونه دست‌کاری یا تغییر را نشان نمی‌دهد.

آنوپم داتا، استادیار دانشگاه کارنگی ملون که در توسعه ابزار AdFisher مشارکت داشته است، دراین‌باره می‌گوید اصلاً معلوم نیست که سیستم تبلیغات هدفمند گوگل از چه الگوریتم‌هایی استفاده می‌کند چون بسیار پیچیده است. گوگل از اطلاعات کاربران برای نمایش تبلیغات هدفمند استفاده می‌کند در حالی که خریداران تبلیغات باید تصمیم‌هایی درباره جمعیت مورد علاقه، علاقه‌مندی‌ها و منابع فعالیت‌های آنلاین کاربران برای بهره‌گیری از بیشترین تبلیغات و درصد موفقیت بیشتر در نمایش تبلیغات اخذ کنند. مشکل دقیقاً اینجا است که هیچ قانونی حریم خصوصی سیاست‌های گوگل را مورد بررسی و مواخذه قرار نمی‌دهد تا مشخص شود آیا گوگل اطلاعاتی که ارائه می‌دهد با واقعیت انطباق دارند یا خیر. این استاد دانشگاه می‌گوید به ابزارهایی نیاز داریم تا نشان بدهند چگونه شرکت‌های تبلیغاتی آنلاین میان مردم تفاوت قائل می‌شوند.

حتا شرکت‌هایی که مجری شبکه‌های تبلیغاتی آنلاین هستند ایده خوبی درباره نحوه کارکرد این سیستم‌‌ها و چگونگی استخراج اطلاعات کاربران و استفاده از آن‌ها ندارند.

داتا از نقطه‌نظر اجتماعی ادامه می‌دهد: «من فکر می‌کنم یافته‌های ما با ابزار AdFisher به وضوح از این تبعیض و تفاوت در برخورد با کاربران وب خبر می‌دهند. حداقل در بخشی از اکوسیستم تبلیغات آنلاین عدم شفافیت وجود دارد.» او می‌گوید سیستم‌های تبلیغات آنلاینی مانند گوگل با استفاده از ابزارها و نفوذ خود اطلاعات حساسی درباره کاربران جمع‌آوری و بعد براساس این اطلاعات به جای کاربران تصمیم‌گیری می‌کنند که مثلاً چه آگهی‌هایی را ببینند یا وارد چه سایت‌هایی بشوند. داتا می‌گوید ما دقیقاً می‌خواهیم بدانیم این سیستم‌ها چگونه از این اطلاعات استفاده و تصمیم‌گیری می‌کنند. حتا شرکت‌هایی که مجری شبکه‌های تبلیغاتی آنلاین هستند ایده خوبی درباره نحوه کارکرد این سیستم‌‌ها و چگونگی استخراج اطلاعات کاربران و استفاده از آن‌ها ندارند. گروه توسعه‌دهنده AdFisher همکاری‌هایی را با شرکت مایکروسافت برای توسعه این ابزار و استفاده از آن در این شرکت شروع کرده‌اند تا بتوانند الگوهای تبلیغاتی نگران‌کننده استفاده شده روی موتور جست‌وجوی بینگ را شناسایی کنند.

 وقتی این محققان در اواخر سال گذشته با شرکت گوگل تماس گرفتند، این شرکت پاسخگو نبوده است ولی متوجه شدند در ماه ژوئن گوگل با افزودن بندهایی به صفحه ابزار ads settings، سلب مسئولیت کرده است. اکنون، با استفاده از این ابزار فقط می‌توانید آگهی‌هایی که می‌بینید، را کنترل کنید و جایی برای شرکت‌های ثالت در جهت ساختن علاقه‌مندی‌های خودشان و نحوه استفاده از اطلاعات وجود ندارد. داتا می‌گوید این محدودسازی‌های گسترده چندماهه در این ابزار از اطلاعات و پروسه‌های پشت‌پرده‌ای حکایت می‌کند که گوگل دوست ندارد فاش شوند. آندریا فِویل، سخنگوی گوگل در یک ایمیل این‌طور توضیح می‌دهد: «می‌توانید در میان تبلیغات دست به انتخاب بزنید تا گروه مخاطبان بهتری را هدف قرار دهید. ما سیاست‌هایی برای کمک و راهنمایی انواع تبلیغات مبتنی بر علاقه‌مندی کاربران داریم که شرکت‌ها می‌توانند ازشان استفاده کنند. ما با ابزارهایی مانند ads settings و بخش راهنمای Why This Ad سعی کردیم در این زمینه شفافیت‌سازی کنیم. همچنین، امکان انصراف از تبلیغات مبتنی بر علاقه‌مندی کاربران وجود دارد.» کلی‌گویی‌های سخنگوی گوگل نشان می‌دهد این شرکت به دنبال زمان خریدن و متدهایی برای توجیه و قابل درک کردن یافته‌های جدید درباره سیستم تبلیغات هدفمندش است.

ابزار AdFisher با خروجی‌های ارسال شده صدها یا هزاران مرورگر وب خودکار کار می‌کند تا به طور مطلوب و باکیفیتی بتواند کل وب را پویش کرده و روش‌هایی که شبکه تبلیغاتی هدفمند آنلاین برای یافتن علاقه‌مندی‌ها و فعالیت‌ها به کار می‌گیرند را شناسایی کند. سپس، این ابزار آگهی‌هایی از سیستم تبلیغاتی گوگل را که در حین بازدید خودکار از سایت‌های خبری مختلف نمایش داده می‌شوند را رکورد می‌کند. همزمان هر تغییری در ابزار ads settings را شناسایی و ردگیری خواهد کرد. در برخی از آزمایش‌های انجام گرفته توسط AdFisher به وضوح تنظیمات ads settings دست‌کاری شده و تغییراتی دارند. مثلاً برخی تغییرات با این هدف است که به طور خاص بازدیدکننده‌های مرد یا زن را هدف قرار دهند. AdFisher هرگونه تغییری براساس گروه‌های جمعتی هدف، جنسیت، گروه‌های علاقه‌مندی خاص و غیره را گزارش‌گیری می‌کند.

کلی‌گویی‌های سخنگوی گوگل نشان می‌دهد این شرکت به دنبال زمان خریدن و متدهایی برای توجیه و قابل درک کردن یافته‌های جدید درباره سیستم تبلیغات هدفمندش است.

سال گذشته، روکسانا جیم‌بازی استادیار دانشگاه کلمبیا به همراه همکارانش ابزار پویش سیستم‌های تبلیغاتی آنلاینی مشابه AdFisher به نام XRay طراحی کردند. این ابزار از روش‌های مهندسی معکوس برای یافتن ارتباط آگهی‌های نمایش داده شده در جی‌میل یا سایت‌های جست‌وجو شده و کلمات کلیدی استفاده شده بهره می‌گرفت. برای مثال، این ابزار متوجه شد افرادی که مشکلات مالی دارند؛ بیشتر مورد هدف تبلیغات وام خودرو قرار می‌گیرند. این استاد دانشگاه نیز روی اهمیت این موضوع که باید بتوانیم الگوهای استفاده شده در سیستم‌های تبلیغاتی را کشف کنیم، تاکید می‌کند اما می‌گوید این ابزارها و نتایج حاصل از آن‌ها بسیار ناقص و در حد مطرح شدن برخی ایده‌ها هستند و نمی‌توانند چیزی را ثابت کنند. وی می‌گوید شما نمی‌توانید به یقین چیزی را استنباط کنید چون به طور کامل مطالعه‌های مورد نیاز صورت نگرفته است. ما نیازمند زیرساخت‌ها و ابزارهای پیشرفته بیشتری برای تحقیق در این سیستم‌ها در مقیاس بسیار وسیعی هستیم.

در انتها اجازه بدهید به گزارش کاخ سفید درباره Big Data هم اشاره کنیم. در گزارش سال گذشته این نهاد آمده بود: «تحلیل اطلاعات به طور بالقوه می‌تواند حقوق مدنی را تحت شعاع قرار دهد و موجب استفاده از اطلاعات شخصی در حوزه‌های مختلفی مانند مسکن، موسسه‌های مالی و اعتباری، اشتغال، بهداشت، آموزش و پرورش و بازار شود.» یعنی این گزارش نیز سمت و سویی مشابه ابزار AdFisher دارد و بر این عقیده است که سیستم تبلیغات آنلاین می‌تواند با بهره‌برداری از اطلاعات کاربران و سایر اطلاعاتی که روی وب و شبکه‌های موبایل وجود دارد، حوزه‌های مهم و حساس اجتماع را دست‌خوش تغییراتی کند.

منبع