پزشکی به زبان ساده: نقص دیواره بین بطنی قلب

هر پدر و مادری دوست دارد که از نظر سلامتی فرزند خود را بی‌نقص و کامل ببیند. در این میان تصور وجود یک بیماری، آن هم قلبی در یک شیرخوار، برای بعضی‌ها غیر قابل تحمل است.

بعضی از پدر و مادرها  اصلا فکر نمی‌کنند که یک شیرخوار هم ممکن است بیماری قلبی داشته باشد، در خیال خود این بیماری‌های قلبی را تنها مختص بزرگسالان می‌دانند.

در این پست می‌خواهیم در مورد بیماری قلبی‌ای صحبت کنیم که برآورد می‌شود از هر هزار نوزاد متولدشده 2 تا 6 نفر به آن مبتلا می‌شود.

همان طور که می‌دانید قلب دو دو دهلیز و دو بطن دارد، اگر حفره یا سوراخی بین دو بطن وجود داشته باشد، نوزاد مبتلا به نقص دیواره بین بطنی یا Ventricular septal defect است.

نقص دیواره بین بطنی، شایع‌‌‌‌‌‌ترین نقص مادرزادی قلبی محسوب می‌‌‌‌‌‌شود و یک‌‌‌‌‌‌سوم کل بیماری‌‌‌‌‌‌های قلبی مادرزادی را شامل می‌‌‌‌‌‌شود.

نقص‌‌‌‌‌‌های کوچک ممکن است بی‌‌‌‌‌‌علامت باشند ولی نقص‌‌‌‌‌‌های بزرگتر ممکن است منجر به تنگی نفس، سوء‌‌‌‌‌‌ تغذیه، اختلال در رشد و عفونت‌‌‌‌‌‌های راجعه تنفس شوند. بنابراین اگر این علایم را در فرزند خود دیدید، حتما به پزشک مراجعه کنید (البته وجود این علایم اختصاصی بیماری قلبی نیستند، نگران نباشید!)

پزشک در هنگام گوش کردن به قلب می‌تواند صدای غیرطبیعی یا سوفل قلب را بشنود.
(سوفل تمام‌‌‌‌‌‌سیستولی هارش که در  لبه چپ و راست و پایین استخوان جناق به بهترین نحو شنیده می‌‌‌‌‌‌شود و به لبه راست و پایین استخوان جناق منتشر می‌‌‌‌‌‌شود. شدت این صدا به اندازه نقص و مقاومت عروق ریه بستگی دارد ومعمولاً نقص‌‌‌‌‌‌های کوچک‌‌‌‌‌‌تر، صداهای بلندتری تولید می‌‌‌‌‌‌کنند در نقص‌‌‌‌‌‌های بزرگتر، سوفل ممکن است تا وقتی مقاومت عروق ریوی کاهش پیدا نکرده و شنت افزایش پیدا نکرده، شنیده نشود.)

این حفره غیرطبیعی بین دو بطن، در آغاز سیر بیماری باعث می‌شود که خون از بطن چپ به بطن راست برود. خون از اینجا وارد عروق ریه می‌‌شود، همین پرخون شدن ریه، باعث مستعد شدن بیمار به عفونت‌های تنفسی و تنگی نفس می‌شود.

با ادامه بیمار، مقاومت عروق ریوی افزایش می‌یابد و خون این بار از بطن راست به چپ وارد می‌شود، ورود خون کم‌اکسیژن بطن راست به چپ در این حالت باعث کبود شدن بیمار یا سندرم آبی می‌شود.

تشخیص بیماری با معاینه بالینی و شنیدن صدای غیرطبیعی قلب داده می‌شود، نوار قلب ممکن است هیپرتروفی یا بزرگ شدن بطن راست را در دوره نوزادی نشان دهد.  در کودکان بزرگتر، هیپرتروفی هر دو بطن یا بطن چپ را خواهیم داشت. عکس اشعه ایکس سینه ممکن است بزرگ‌‌‌‌‌‌شدن قلب به همراه پرخونی عروق ریه را ببینیم.

اکوکاردیوگرافی داپلر معمولا به خوبی شدت و درجه بیماری را نشان می‌دهد.

درمان:

اگر نقص بی‌‌‌‌‌‌علامت یا کوچک باشد،  در نزدیک به 80% بیماران، نقص دیواره به مرور، کوچک شده یا بسته می‌‌‌‌‌‌شود. در طول اولین سال زندگی در 50- 30 درصد بیماران، نقص؛ خودبه‌‌‌‌‌‌خود بسته می‌‌‌‌‌‌شود. بنابراین در موارد خفیف یا درمان دارویی نارسایی قلب کنترل می‌شود، اگر اگر شدت بیماری زیاد باشد و نارسایی شدیدی بدهد که منجر به اختلال رشد، افزایش مقاومت عروق ریوی شود، ترمیم جراحی بیماری توصیه می‌شود.

پیش‌‌‌‌‌‌گیری از اندوکاردیت باکتریال (عفونت لایه داخلی قلب و عروق)  را در صورتی که نقص به طور کامل ترمیم نشود باید درنظر گرفت.