آنگاه خورشید سرد شد و برکت از زمین‌ها رفت – زمستانی که 10 سال طول کشید

اگر سریال بازی تاج و تخت Game of Thrones را دیده باشید، حتما دیده‌اید که یک نگرانی عمومی در این سریال، ترس از یک زمستان وحشتناک است، اما گویا چنین ترسی از زمستان در تاریخ هم سابقه داشته است، حدود 1500 سال قبل در سال 536 میلادی، دنیا دچار یک فصل سرمای تمان‌نشدنی شد، شواهد علمی نشان می‌دهند که این فصل سرما یک دهه تمام طول کشید.

بر اساس اسناد به جا مانده از مورخان اروپایی و آسیایی، هوا در این یک دهه بسیار سرد بود، خورشید کوچک به نظر می‌رسید و آنقدر کم‌رمق به نظر می‌رسید، گویی که به کسوف رفته است، حتی در تابستان‌ها هم یخ آب نمی‌شد. سال 536 میلادی و سال‌هایی که در پی آن آمدند، سال‌های قحطی، شیوع بیماری‌هایی مثل وبا و جنگ بودند، مردم گرسنه و خشمگین در جستجوی زمین‌های حاصل‌خیر وارد کشمکش با هم می‌شدند.

دانشمندان برای بررسی علت این پدیده عجیب، مدت‌ها حلقه‌های درختان یا لایه‌های یخ را برسی می‌کردند، تا شاید سرنخی بیابند، تا حالا آنها بیشتر یک آتشفشان بزرگ را مسبب این زمستان سخت طولانی می‌دانستند و بیشتر به آتشفشانی در السالوادور مشکوک بودند، اما معمولا آتشفشان‌های بزرگ، با متصاعد کردن حجم‌های عظیم خاکستر، تنها به مدت یک سال باعث کاهش رسیدن نور خورشید به زمین بیشتر می‌شوند و بروز این زمستان 10 ساله را نمی‌شود تنها با یک آتشفشان بزرگ توجیه کرد.

بر اساس مقاله که به تازگی در نشریه نیو ساینتیست منتشر شده است، شاید دنباله‌دار هالی باعث این زمستان سخت شده باشد:

یک زمین‌شناسی دانشگاه کلمبیا -دالاس ابوت- با اعضای گروه پژوهشی‌اش، هسته‌های یخی در گرینلند را بررسی کردند و متوجه شدند که در لایه‌های متعلق به سال 536 میلادی، ذرات نیکل و قلع وجود دارد، نیکل معمولا در خرده‌ریزهای به جا مانده از شهاب‌هایی که وارد زمین می‌شوند، به فراوانی یافت می‌شود، از سوی دیگر بر اساس اسناد به جا مانده از چینی‌ها در سال 536 میلادی، دنباله‌دار هالی خیلی درخشان بوده است.

از روی اینها می‌توان به این نتیجه رسید که در آن زمان دنباله‌دار هالی، در حین عبور از بخش داخلی منظومه شمسی، خیلی به خورشید نزدیک شده بود، طوری که بخش بزرگی ازذرات و هسته‌های یخی را از دست داده و رها کرده است.

می‌دانید که زمین هر سال بارش‌های شهابی متنوعی را تجربه می‌کند، بارش شهابی در هنگام عبور سیارهٔ زمین از میان توده‌ای از ذرات در فضا رخ می‌دهد. به نظر می‌رسد که در آن سال‌ها به علت حجم زیاد ذرات به جا مانده از هالی، این بارش‌ها بسیار سنگین بوده‌اند، طوری که جو زمین را آلوده می‌کردند و این آلودگی، باعث کاهش رسیدن نور خورشید به زمین می‌شد.

اما چیز سؤال‌برانگیز برای من این بود که آیا هیچ شاهدی در ادبیات و آثار نوشتاری ما از این زمستان ده ساله وجود دارد یا نه؟

منبع