مستندهای نامزدهای اسکار امسال

نویسنده مهمان: یوسف اسفندیاری: 5 مستندی که امسال نامزد اسکار در بخش مستندهای بلند شده‌اند، هر کدام به خوبی قدرت فیلم مستند را نشان می‌دهند. یکی از آنها باعث تغییر قانونی در پنتاگون شد و دیگری می‌تواند احتمالا باعث تغییر برخی از سیاست‌های اسرائیل نسبت به فلسطین شود، مستند دیگر هم توانسته است بعد از 40 سال خواننده‌ای فراموش‌شده را دوباره احیا کند.

در ادامه مطلبی خلاصه و مفید، برای راهنمایی مستند های ذکر شده است.

1- پنج دوربین شکسته –  5 Broken Cameras

یکی از کارگردان‌های فیلم، اولین دوربین فیلمبرداری خانگی‌اش را در سال 2004 برای فیلمبرداری تولد چهارمین فرزندش خرید. اما کم کم با همین دوربین طی سفرهایی به روستای خود در فلسطین، مشغول به فیلمبرداری از اهالی روستا و فامیل و زندگی شخصی آنها شد. این روستا که سال‌ها درگیر مبارزه بدون خشونت با اسراییل بوده است، در همان سال‌ها اسرائیل شروع به شهرک‌سازی در این منطقه کرد. او طی 4 سال بعدی، 4 دوربین دیگر برای فیلمبرداری خرید، اما در نهایت هر کدام از آنها توسط سرباز‌های اسرائیلی طی تظاهرات شکسته شد یا به آنها شلیک شد.

مستند ساز به خوبی توانسته با استفاده از فیلم‌های خانوادگی، نوعی ژورنالیسم قدرتمند را به تصویر بکشد. این فیلم نشان‌دهنده عجین شدن مبارزات با زندگی روزمره و خانوادگی فلسطینی‌ها است. دستگیری دوستان یا تولد فرزندان هر دو اتفاقی عادی برای اهالی آنجا و در کل فلسطین شده است.

به علاوه این فیلم مستند، فیلمی است درباره خانه او و تهدیدی که همیشه در معرض آن است.

2-دروازه‌بانان The Gatekeepers

این مستند داستان شکل‌گیری و فعالیت‌های «شین بت» -پلیس مخفی اسراییل- را از دیدگاه 6 نفر از رؤسای این سازمان مخوف، روایت می‌کند.
مستندساز همین که توانسته این 6 نفر را جلوی دوربین بنشاند، کار بزرگی کرده است. همانطور که این فیلم نشان می‌دهد، عقاید اینها تأثیر مستقیمی بر روابط اسرائیل و فلسطین داشته و مستندساز بدون جانبداری از گروه خاصی، به طور یک ناظر کاملا بی‌طرف این مستند را ساخته است. فیلم هوشمند، پر از مصاحبه و کمی تا قسمتی افشا کننده است.

3-چگونه با وجود طاعون زنده بمانیم How To Survive a Plague

فیلمی درباره فعالان مبارزه با بیماری ایدز است. این مستند، توسط فیلم‌های آرشیوی، تاریخچه‌ای دو گروه عمده مبارزه با ایدز را به تصویر می‌کشد. گروه‌هایی که از همان سال‌های اول، فعالیت خود را شروع کرده بودند.

کارگردان با فیلم‌های آرشیوی یک درام کامل خلق کرده است. نکته دیگر جنبه الهام‌بخش و مثبت‌اندیشی است که در سرتاسر فیلم به چشم می‌خورد. در لحظه‌هایی از فیلم، القای مؤثر حس شادی یا غم، اشک بیننده در می‌آید. در آخر بیننده شاهد یک تاریخچه شگفت‌انگیز از افرادی است که با تمام وجود تلاش می‌کنند تغییری در این دنیا به وجود بیاورند.

4-جنگ نامرئی The Invisible War

مستندی افشاگرانه در موضوعی بحث برانگیزِ تجاوز و آزار جنصی زنان در ارتش آمریکا. در این مستند با زنانی مصاحبه می شود که نه‌تنها یک بار، بلکه چندین بار مورد تجاوز و آزار جنصی قرار گرفته‌اند.

در حالی که بعضی از مستندها تنها تاریخچه چیزی را نشان می‌دهند و بعضی دیگر علت رویداد خاصی، این مستند عملا باعث بهبود و تغییر شده است. با پخش این مستند، پنتاگون اقدام به تغییر قانون آزار جنصی زنان، کرده است. البته همانطور که در این مستند نشان داده می‌شود، بحث فرهنگی هم نقش عمده‌ای در این رفتار دارد. به هر حال این مستند به خوبی قدرت این رسانه را برای تغییر نشان می‌دهد.

5- در جستجوی شوگرمن Searching For Sugar Man

در سال 1970 خواننده‌ای به نام «رودریگز» آلبومی را منتشر کرد که با وچود استقبال منتقدان، هیچ موفقیت تجاری در آمریکا پیدا نکرد. اما به گونه‌ای آلبوم او به آفریقای جنوبی راه پیدا کرد و شهرتی باورنکردی در آن کشور به دست آورد. در این مستند «مالیک بنجلول» سوئدی به دنبال این خواننده که همه فکر می‌کنند خودکشی کرده، می رود.

داستان رودریگز کاملا مشابه افسانه پریان است. اصلا باور کردنی نیست. این مستند از زمان اکران در جشنواره ساندنس تا حالا که نامزد اسکار شده همه جایزه‌ها را گرفته است. فیلم شبیه هیچ مستند موسیقی دیگری نیست و بیشتر یک مستند معمایی است تا موسیقی. فیلم چنان داستان باورنکردنی دارد که تا دیده نشود کسی آن را باور نمی‌کند.