در اهمیت بایگانی تاریخ

اگر جزو آن دسته از آدم‌هایی هستید که در منزل، آرشیو شخصی چند ده ساله یک نشریه را دارید، حتما نیک می‌دانید که با گذشت سال‌ها این آرشیو چقدر اهمیت پیدا می‌کند، فرقی نمی‌کند که آرشیو شما مجله دنیای ورزش باشد یا کیهان یا مثلا مجله دانشمند یا حتی مجله‌های زرد.

در هر صورت این آرشیوها، دریچه‌ای به سبک زندگی، ایده‌آل‌ها، در جا زدن‌ها، اشتباهات و تردیدهای تاریخی یک جامعه باز می‌کنند.

کمتر کشوری است که آرشیوی از نشریات خود نداشته باشد، اما میزان دسترسی و دقت آرشیو مجله‌ها به صورت خاص و اسناد تاریخی به صورت عام در جاهای مختلف متقاوت است.

دیروز خبر جالبی در در تلگراف خواندم که برایم جالب بود:

آرشیو دیجیتال روزنامه‌های انگلیسی به صورت آنلاین در دسترسی مردم قرار گرفته است. این آرشیو چهار میلیون صفحه و 65 میلیون مقاله دارد و حتی در آن می‌توان به نشریات محلی قرن هجدهم هم دسترسی داشت!

به این ترتیب افراد علاقه‌مند دیگر مجبور نیستند برای دسترسی به آرشیو به کتابخانه ملی انگلیس در شمال لندن بروند.

البته استفاده از خدمات این سرویس رایگان نیست، اما ارزش دسترسی به این آرشیو برای علاقه‌مندان آنقدر هست که افراد راضی باشند، سالانه حدود 80 پوند برای اشتراک بپردازند. البته افرادی که کار کمتری دارند، می‌توانند 2 روزه یا 30 روزه هم اشتراک بگیرند و بهای به مراتب کمتری بپردازند.

دیجیتالی کردن نشریات انگلیسی از سال پیش شروع شده و تصور می‌رود 10 سال طول بکشد تا به صورت کامل تکمیل شود، هنگامی که این پروژه تکمیل شود، آرشیو 650 میلون مقاله را در 40 میلیون صفحه وب جای خواهد داد.

مرور برخی از صفحات در سایت رایگان است، مثلا شما می‌توانید خبر تاج‌گذاری ملکه ویکتوریا را در سال 1837 بخوانید. اگر در اینترنت جستجویی در مورد رخدادهای سال 1837 کنید، می‌بینید که این سال مصادف است با از جدا شدن هرات از ایران. اما بی‌هوده جستجو نکنید! شما نمی‌توانید به صورت آنلاین در خانه خود، از میان اسناد، در مورد چرایی این جدایی، نقش انگلیس در این جدایی و عملکرد شاه ایران در این قضیه بخوانید.

گرچه تاریخ‌نگاری و مطالعه اسناد، یک تخصص است، اما شاید شهروندان عادی هم دسترسی به آرشیو آنلاینی تمام‌عیاری از اسناد داشتند، غبار از خیلی از برهه‌های حساس تاریخی‌مان زدوده می‌شد و فارغ از تاریخ‌نگاری‌های جهت‌دار، گذشته، آینه‌ای برای فردایمان می‌شد.

اما بی‌اعتنایی و شاید علاقه ما به نگاه نکردن به پشت سر، چیزی نیست که مربوط به قرن‌ها و چند دهه قبل باشد، بسیاری از روزنامه‌های فعال ما که آنلاین هم هستند، آرشیو درستی ندارند و امکان جستجو در آنها وجود ندارد، هر چند وقت یک بار برنامه انتشار محتوایشان را تغییر می‌دهند و از هزاران لینک شکسته تولیدشده و آرشیو از دست‌رفته هم ابایی ندارند.

جالب است که ظهر همین امروز، که وب‌گردی می‌کردم در سایت عکس آنلاین، مطلب جالبی دیدم که بی‌ارتباط با این پست نیست. این مقاله شکایتی است از مکتوب نبودن تاریخ عکاسی معاصر ایران.