موسیقی از دید نوروساینس

21

ما چگونه با موسیقی ارتباط برقرار می‌کنیم. چگونه یک قطعه موسیقی کلاسیک که شکلی از هنر انتزاعی است، هیچ زبانی ندارد و فاقد ایده‌ای صریح است، احساساتمان را برمی‌انگیزد؟

وقتی به ترانه‌های مورد علاقه‌مان گوش می‌کنیم، بدنمان همه علایم برانگیختگی احساسی را از خود بروز می‌دهد، مردمک‌هایمان گشاد می‌شود، تعداد نبض و فشار خونمان بالا می‌رود، میزان هدایت الکتریکی پوستمان پایین می‌آید و منطقه‌ای از مغزمان که مسئول تنظیم حرکاتمان است -یعنی مخچه- به صورت عجیبی فعال می‌شود، حتی خون بیشتری روانه پاهایمان می‌شود، شاید همین مسئله است که باعث می‌شود که پاهایمان را متناسب با ریتم موسیقی بجنبانیم!

ما در سرآغاز فهم علت این مسئله هستیم که چرا و چگونه موسیقی که چیزی جز ارتعاشاتی در هوا نیست، می‌تواند چنین احساساتی در ما ایجاد کند. مقاله‌ای که در مجله معتبر نیچر به وسیله پژوهشگران مقیم منترآل از جمله دانشگاه مک‌گیل، به چاپ رسیده، می‌کوشد همین مطلب را توضیح دهد.

وقتی به ترانه‌های مورد علاقه‌مان گوش می‌کنیم، بدنمان همه علایم برانگیختگی احساسی را از خود بروز می‌دهد، مردمک‌هایمان گشاد می‌شود، تعداد نبض و فشار خونمان بالا می‌رود، میزان هدایت الکتریکی پوستمان پایین می‌آید و منطقه‌ای از مغزمان که مسئول تنظیم حرکاتمان است -یعنی مخچه- به صورت عجیبی فعال می‌شود، حتی خون بیشتری روانه پاهایمان می‌شود.

گرچه در این پژوهش جالب از شیوه‌های پیچیده‌ای برای بررسی مغز، همچون PET Scan و MRI عملکردی یا fMRI استفاده شده است، اما شیوه تحقیق تقریبا سرراست و ساده است: محققان از میان 217 فرد داوطلب، ده نفر را گزینش کردند. از همه آنها خواسته شد که فهرستی از موسیقی‌ها مورد علاقه خود را تهیه کنند، همه ژانرهای موسیقی ازتکنو تا تانگو مورد قبول بود. در طی آزمایش این موسیقی‌ها برای افراد پخش می‌شد و در همین حین، فعالیت مغز آنها با وسایلی که گفته شد، مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به استفاده توأم از PET Scan و fMRI ، دانشمندان قادر بودند که تصویر دقیق فعالیت مغز افراد را در حین گوش کردن به موسیقی، ببینند.

اولین یافته آنها این بود که موسیقی باعث ترشح دوپامین از اجسام مخطط پشتی و شکمی می‌شود. این مسئله جای شگفتی‌ای ندارد، چون این نواحی مغز، مسئول واکنش به هر محرک نشاط‌آوری هستند، خواه این محرک صکص باشد یا استعمال کوکایین یا گوش کردن به یک موسیقی دلخواه.


اجسام خطط در این شکل پیدا هستند، آنها در عمق مغز قرار دارند

اما محققان متوجه چیز جالب‌تر و مهم‌تری هم شدند. معلوم شد که درهنگام گوش کردن به قسمت‌های مختلف یک موسیقی، قسمت‌های مختلف و متفاوتی از مغز ما فعال می‌شوند و از خود دوپامین رها می‌کنند.

ما تکه‌های خاصی را در موسیقی و ترانه‌های مورد علاقه‌مان، دوست داریم. این تکه‌های می‌توانند قسمت اوج یک ترانه یا یک موسیقی کلاسیک باشند یا زمانی که خواننده به در حال خواندن قسمت خاصی از متن ترانه است. به هر حال وقتی ما شروع به گوشی کردن یک موسیقی می‌کنیم، ناخودآگاه منتظر رسیدن به این قطعات خاص هستیم.

در زمان گوش کردن به ترانه‌های این قانون در سر ما شکل می‌گیرد که گوش کردن به قطعات پیش از قسمت مورد علاقه، پاداش رسیدن به قطعه دلخواه ترانه را در پی خواهد داشت. به عبارت دیگر یک مکانیسم محرک -پاداش در مغز ما ایجاد و تقویت می‌شود.

نتایج تحقیق این پژوهشگران نشان داد که در بازه زمانی تا پیش از رسیدن به قطعه دلخواه که به اختصار آن را فاز انتظاری می‌نامم، ترشح دوپامین از هسته دم دار، زیاد می‌شود. هسته دم‌دار یا caudate، قسمتی از اجسام مخطط است که نقش زیادی در یادگیری و حافظه دارد. این قسمت در یادگیری فرایند محرک- پاسخ و تقویت فرایند پاداش نقش دارد.


نگاه نزدیک‌تری به اجسام مخطط، هسته دم‌دار یا نوکلئوس کودیت در شکل نشان داده شده است

به عبارت دیگر معلوم شد که در قسمت‌های مختلف یک موسیقی، قسمت‌های متفاوتی از مغز که ارتباطات نورونی متفاوتی دارند، از خود دوپامین رها می‌کنند. همین مکانیسم، مسئول واکنش‌های متفاوت ما در قبال موسیقی و به اوج رسیدن احساسات ما در قطعه برگزیده موسیقی می‌شود.

در قسمت‌های مختلف یک موسیقی، قسمت‌های متفاوتی از مغز که ارتباطات نورونی متفاوتی دارند، از خود دوپامین رها می‌کنند.


این شکل نشان می‌دهد که در فاز اوج و فاز انتظاری، قسمت‌های متفاوتی از مغز فعال هستند


اما به این مسئله می‌توان از منظر موسیقیایی هم نگاه کرد، آهنگ‌سازان ناخودآگاه، بدون اینکه چیزی از میانجی‌های عصبی و ارتباطات نورونی بدانند، همواره از همین مسئله استفاده کرده‌اند. آنها دریافته‌اند که باید به نحوی قبل از رسیدن به قسمت اوج موسیقی، یک قطعه مغشوش و توأم با ایهام که حاوی کلیدهای اندکی برای درک کلیت موسیقی باشند، بگنجانند، این دوره و بازه زمانی ، حس انتظار و کلنجار فکری در ذهن مستمعان ایجاد می‌کند که آنها را در هنگام رسیدن به قسمت اوج و کلیدی موسیقی، به اوج لذت می‌رساند.

وقتی به موسیقی‌ها مورد علاقه‌ام از کلاسیک تا سنتی ایرانی فکر می‌کنم، می‌بینم که در تعداد زیادی از آنها همین قاعده رعایت شده است. حالا هست که درک می‌کنم از دید نورساینس چرا وقتی به یک قطعه موسیقی شجریان که پیش‌درآمد طولانی‌ای دارد، گوش می‌کنم ، هنگام رسیدن به اوج موسیقی لذت بیشتری نسبت به وقتی می‌برم که بی‌حوصله هستم و بی‌ادبانه از گوش کردن به پیش‌درآمد ارزشمند، پرهیز می‌کنم.

لئونارد مایر -یکی از موسیقی‌شناسان به‌نام- در کتابی با عنوان حس و معنی در موسیقی که به سال 1956 نوشته شده است، همین مسئله را در مورد موومان پنجم از کوارتت زهی بتهوون در سی شارپ مینور -اوپوس ۱۳۱- مورد بررسی قرار داده است.


گروهی عقیده دارند که موسیقی از آنجا که متبادرکننده تصاویر و تجربیات عینی ما است، برای ما فرح‌بخش است ولی نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که مغز ما ناخودآگاه به موسیقی به شکل پازلی برای حل کردن می‌نگرد و به عبارت ذات موسیقی و مکاشفه‌ای که در درونمان برای حل معمای آن داریم، برای مغز عجیبمان نشاطآور می‌شود.


و در پایان این واکنش و تعامل عجیب ذهن با موسیقی می‌تواند ثابت کند که علاقه و تمایل ما به موسیقی امری نهادینه شده در ذات ماست:

گفتی به روزگاری مهری نشسته گفتم، بیرون نمی‌توان کرد حتی به روزگاران

منبع


اگر خواننده جدید سایت «یک پزشک»  هستید!
شما در حال خواندن سایت یک پزشک (یک پزشک دات کام) به نشانی اینترنتی www.1pezeshk.com هستید. سایتی با 18 سال سابقه که برخلاف اسمش سرشار از مطالب متنوع است!
ما را رها نکنید. بسیار ممنون می‌شویم اگر:
- سایت یک پزشک رو در مرورگر خود بوک‌مارک کنید.
-مشترک فید یا RSS یک پزشک شوید.
- شبکه‌های اجتماعی ما را دنبال کنید: صفحه تلگرام - صفحه اینستاگرام ما
- برای سفارش تبلیغات ایمیل alirezamajidi در جی میل یا تلگرام تماس بگیرید.
و دیگر مطالب ما را بخوانید. مثلا:

تصاویر تخیلی از سلبریتی‌ها در حال خواب – اما چرا اصلا می‌خوابیم؟!

خواب یک فرآیند فیزیولوژیک اساسی است که برای عملکرد صحیح بدن و ذهن ما ضروری است. اگرچه هدف دقیق خواب به طور کامل شناخته نشده است، دانشمندان چندین نظریه برای توضیح اینکه چرا ما می‌خوابیم ارائه کرده‌اند.  برخی از دلایل اصلی مهم بودن خواب:…

تصاویر طبقه‌بندی شدن پنتاگون البته «تخیلی» و حاصل میدجرنی از بازیابی یوفوها و برنامه‌ مهندسی معکوس…

بشقاب پرنده مخفف عبارت Unidentified Flying Object است. به هر شیء یا پدیده‌ای اطلاق می‌شود که در آسمان مشاهده شود و به راحتی قابل شناسایی یا توضیح نباشد. بشقاب پرنده‌ها اغلب با ادعا‌های مربوط به فضاپیما‌های فرازمینی مرتبط هستند، اما می‌توان…

نه! ژاپن واقعا شبیه هیچ کشور دیگری نیست – عکس‌هایی که این را ثابت می‌کنند

هر کشوری ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی و حکمرانی و اقلیمی متفاوتی از کشور دیگری دارد. اما تفاوت برخی از کشورها با دیگران، چشم‌گیرتر است. ژاپن را یک اقیانوس از دنیاهای دیگر جدا نکرده، اما اگر شما هم این عکس‌ها را با من مرور می‌کنید، می‌بینید که…

کهن‌ترین درختان جهان

" بث مون " عکاسی است که در سانفرانسیسکو زندگی می کند و بیش از 14 سال از عمرش را صرف شناسایی و عکاسی از قدیمی ترین درختان جهان کرده است. او به کشورها و سرزمین های دورافتاده سفر می کند تا از درختان قطور قدیمی تصاویر زیبایی را ثبت کند. او می…

کارخانه متروکی در پرتغال با ماشین‌های کلاسیک قدیمی در آن کشف شد و سوژه عکاسی شد

متروک بودن هم زیبایی خاص خودش را دارد. خانه و هتل و امارت متروک انگار یک تونل زمان است. یک موزه خاک گرفته دست نخورده.اما این بار کارخانه‌ای با ده‌ها ماشین کلاسیک رها شده در پرتغال با کوشش عکاسان سوژه شده.«داخل این ساختمان صنعتی دو…

بیماری‌ها و مشکلات روانی می‌توانند به مانند همین غول‌های تصور شده توسط میدجرنی باشند، اما می‌توان…

تا وقتی کسی مبتلا به یک مشکل روانپزشکی نشده باشد یا آشنا و فامیلی نداشته باشد که مبتلا به شکل جدی آنها باشد، نمی‌داند که چقدر روی کیفیت زندگی تاثیرگذار هستند. کسی که افسردگی ندارد، تعجب می‌کند که مثلا چطور کسی از قدم زدن یا غذای خوب یا…
آگهی متنی در همه صفحات
دکتر فارمو / موتور فن کویل / شیشه اتومبیل / نرم افزار حسابداری / خرید سیلوسایبین / هوش مصنوعی / قیمت وازلین ساج / مقاله بازار / شیشه اتومبیل / قیمت ایمپلنت دندان با بیمه /سپتیک تانک /بهترین دکتر لیپوماتیک در تهران /بهترین جراح بینی در تهران / آموزش تزریق ژل و بوتاکس / دوره های زیبایی برای مامایی / آموزش مزوتراپی، PRP و PRF /کاشت مو / مجتمع فنی تهران /قیمت روکش دندان /خدمات پرداخت ارزی نوین پرداخت / درمان طب / لیست قیمت تجهیزات پزشکی / دانلود آهنگ / سریال ایرانی کول دانلود / دانلود فیلم دوبله فارسی /داروخانه اینترنتی آرتان /اشتراك دايت /فروشگاه لوازم بهداشتی /داروخانه تینا /لیفت صورت در تهران /فروش‌ دوربین مداربسته هایک ویژن /سرور مجازی ایران /مرکز خدمات پزشکی و پرستاری در منزل درمان نو /توانی نو / ثبت برند /حمل بار دریایی از چین /سایت نوید /پزشک زنان سعادت آباد /کلاه کاسکت / لمینت متحرک دندان /فروشگاه اینترنتی زنبیل /ساعت تبلیغاتی /تجهیزات پزشکی /چاپ لیوان /خرید از آمازون /بهترین سریال های ایرانی /کاشت مو /قیمت ساک پارچه ای /تولید محتوا /دانلود نرم افزار /
21 نظرات
  1. وحید می گوید

    مرسی خیلی مطلب عالی بود.
    اگه در حیطه نوروساینس مطالب بیشتری بذارید خیلی ممنون میشم؛ شخصا به مطالعه نحوه کارکرد مغز خیلی علاقه دارم.

  2. محمد حسین می گوید

    خیلی جالب بود من هم الان مثل شما به شجریان و اساتید موسیقی مقل باخ فکر میکنم
    البته در مورد استاد شجریان و کلا موسیقی سنتی بعضی موقع ها این پیش درآمد به نظرم خسسته کننده میشه

  3. هامون می گوید

    دقیقا این حسو تو آهنگ BLIND از KORN حس می کنم!

  4. شایان می گوید

    سلام.
    مرتبط با این مطلب، دیدن این ویدئو هم توصیه میشه: http://www.ted.com/talks/lang/eng/charles_limb_your_brain_on_improv.html

  5. Amir می گوید

    این کار در دانشگاه مک گیل انجام شده در مونترال، نه در دانشگاه مونترال

  6. شايان می گوید

    تشکر جناب یک پزشک
    دارم فکر می‌کنم این قدر وقت گذاشتن برای نوشتن مطلب و ذوق به خرج دادن برای طراحی شکل ارائه مطلب، خیلی عشق و علاقه و سلیقه می‌خواد. خدا شما رو برای وب فارسی حفظ کنه.

  7. Medapple می گوید

    دستت درد نکنه دکتر جان، مقاله بسیار عالی و با توضیحات مناسب بود. دست مریزاد

  8. zinat می گوید

    گفتی به روزگاران مهری نشسته در دل، بیرون نمی‌توان کرد الا به روزگاران

  9. پویا می گوید

    دکتر ممنون از ترجمه. فقط یه ایراد توی ترجمه تون هست. جایی که از لئونارد مایر صحبت می‌کنید٬ به اشتباه نوشته اید٬ موومان پنجم بتهوون. این درست مثل اینه که بگیم پیش درآمد استاد شجریان. باید قید بشه که موومان پنجم از کدام سمفونی و تازه بعد از این٬ باز هم یه مشکل هست. اگر اشتباه نکرده باشم (که اصلاً هم بعید نیست که اشتباه کرده باشم) اکثر سمفونی‌ها ۴ موومان دارند و موومان پنجم رو معمولاً فینال می‌نامند. به هر حال با وجود اینکه گفتم ترجمه ایراد داره منتها درواقع ایراد نداره. خواننده آشنا به آثار آقا لودویگ ون بتهوون به سرعت متوجه میشه که سمفونی که ۵ موومان داره و شیرفلکه دوپامین رو باز میکنه٬ به احتمال زیاد سمفونی ۹ ام هست. تذکر من از این بابت بود که ترجمه به این خوبی رو بهتر کنید.

    1. علیرضا مجیدی می گوید

      متشکرم. ایرادتان وارد هست. دوستانی که سررشته بهتری دارن، لطفا در اصلاح اون قسمت ترجمه کمک کنند.

      1. پویا می گوید

        به قول انگلیسی ها better late than never
        من منبع رو چک کردم و به این نتیجه رسیدم هر دو در اشتباهیم! قطعه مورد نظر کوارتت زهی در سی شارپ مینور هست. لذا ترجمه مناسب میتونه به صورت زیر باشه:
        «…همین مسئله را در مورد موومان پنجم از کوارتت زهی شماره ۱۴ بتهوون مورد بررسی قرار داده است.»
        یا اگر می‌خواهید که به متن اصلی وفادار بمونید به صورت زیر بنویسید:
        «…همین مسئله را در مورد موومان پنجم از کوارتت زهی شماره ۱۴ بتهوون در سی شارپ مینور -اوپوس ۱۳۱- مورد بررسی قرار داده است.»
        یا اینکه اگر بخواین خیلی خیلی به متن اصلی وفادار باشید ترجمه کلمه به کلمه رو به صورت زیر انجام بدید:
        «…همین مسئله را در مورد موومان پنجم از کوارتت زهی بتهوون در سی شارپ مینور -اوپوس ۱۳۱- مورد بررسی قرار داده است.»

        پ.ن.۱. کوارتت به قطعه‌ای گفته میشه که برای ۴ ساز نوشته شده و این قطعه همونطور که از اسمش پیداست برای ۴ ساز زهی نوشته شده: ۲ ویولون٬ یک ویولا و یک ویولونسل.
        پ.ن.۲. اوپوس یک شماره یکتا برای آثار یک موسقیدانه و برای آدرس دهی سریع به یک اثر خاص استفاده میشه. لذا خواننده علاقه مند میتونه به سرعت و با استفاده از یک موتور جستجو متوجه بشه که اپوس شما ۱۳۱ بتهوون کدوم اثرش هست!
        پ.ن.۳. «شماره ۱۴» در متن اصلی نیست ولی میتونه مطلب رو روشن بکنه.
        آخر نوشت: علاقه مندان میتونند موومان مورد نظر رو اینجا گوش بدن:
        http://www.youtube.com/watch?v=ty7dk9UMdoo

        1. علیرضا مجیدی می گوید

          بسیار ممنونم. دستتون درد نکنه.

  10. مجید می گوید

    متشکرم. عالی بود. واقعا مطلب جالبی بود.

  11. d3vilRed می گوید

    ممنون بسیار جالب بود

  12. misssdandelion می گوید

    چه جالب

  13. ali می گوید

    دستت بی بلا
    عالی بود به مولا

  14. mahbub می گوید

    ali bood lotfan dar in mored bishtar matlab bezarid

  15. Amir k می گوید

    | ▌▌| ▌▌▌| ▌▌| ♫

  16. محمود می گوید

    سلام . مطلب خیلی خوبی بود . فقط میخواستم در ادامه ی مطلب آخرتون بگم : حال اگر موسیقی ساختار و مضمونی داشته باشد که انسان را به حالتی بد بکشاند [ اعم ازینکه این حالت ذهنی باشد یا به مرحله ی عمل هم برسد ] که بد است و مصداق ” فألهمها فجورها” وباز هم ذاتیست و اگر از ساختار و مضمونی آرامش بخش و معنوی برخوردار باشد میشود همان ” فطره الله التی فطر الناس علیها لا تبدیل لخلق الله ذلک الدین القیم ” و باز هم ذاتیست و هرگز گرایش به آن از بین نخواهد رفت حتی به روزگاران . با تشکر

  17. اردشیر می گوید

    با تشکر از مطلب بسیار بسیار آموزنده و ارزشمند که دیدگاه جدیدی رو برای من از موسیقی رقم زد. مخصوصا اینکه مغز از دید مکاشفه ای برای حل مساله با موسیقی ارتباط برقرار میکنه و احتمالا برای همین ذهنهایی با توان متفاوت ، از سطوح سطحی یا عمیق تر موسیقی لذت میبرند. بسیار ممنون . فقط بیت آخر تون که کاملا هم اشتباه نوشته شده از دید من هیچ ربط معنایی هم به محتوای متن نداشت البته. شما که این زحمات جمع آوری مطالب رو برخود هموار کردید کاش یک شعر مرتبط پیدا میکردید یا حداقل خود شعر را سرچ میکردید که میگه:
    سعدی به روزگاران مهری نشسته بر دل
    بیرون نمیتوان کرد الا به روزگاران

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

••4 5