زنانی که زیر مقنعه کلاهداری نموده‌اند، زندگی ملک تاج خانم نجم السلطنه

7

خواندن مقدمه کتابی که در این پست معرفی می‌کنم، طبعا هر کسی را مشتاق می‌کند که که تمام کتاب را بخواند. باید تلاش کسانی که به کاوش در تاریخ مبهم ایران می‌پردازند، قدر دانست. تاریخ جامعه‌ای که میانه خوبی با ثبت و ضبط و ندوین اسناد تاریخی ندارد.

کتاب «زنانی که زیر مقنعه کلاهداری نموده‌اند» به بررسی زندگی ملک تاج خانم نجم السلطنه، مادر دکتر مصدق، تمرکز دارد. این کتاب را منصوره اتحادیه نوشته است.

قسمتی از مقدمه کتاب که توصیه می‌کنم حتما بخوانید:

ویرجینیا ولف نویسنده بنام انگلیسی در کتابی تحت عنوان «اتاقی از آن خود» به مسئله زنان می‌پردازد که هیچگاه امکان نداشت آنها مانند مردان از استعداد و قدرت خلاقه خود استفاده کنند و پیشرفت نمایند. او سپس می‌پرسد، اگر شکسپیر خواهری داشت، این خواهر چه می‌کرد. بنابراین در تخیلش خواهری برای شکسپیر تصور می‌کند که به همان میزان هوش و قدرت خلاقه دارد اما ناموفق و بدبخت است، زیرا هیچگاه مجالی نیافته تا از استعداد خود بهره گیرد و موفقیت کسب نماید.

ویرجینیا ولف در تخلیلات خود زنی را بعنوان خواهر شکسپیر آفریده و درباره زندگانی او سخن رانده است؛ اما در ایران حتی برای نوشتن زندگانی زنان «حقیقی» و نه تخیلی، باید همانند ولف از تخیلات بهره گیریم. چون اطلاعات ما درباره زندگی، روحیات، انگیزه و آرزوهایشان هیچ است. به همین دلیل نگارش زندگی زنان آسان نیست. منابع نایاب، نادرست و در اکثر اوقات فراموش‌شده‌اند و اگر هم به زنی اشاره شده، گذرا و نارسا است. عموما در ایران مردان صحبتی از زنان خود نمی‌کردند. برای مثال وقتی نام خواهر یکی از زنان ناصرالدین‌شاه توسط نماینده انگلیس برده شد، چنان جنجالی به پا شد که به قطع روابط دیپلماتیک انجامید.

حتی امروزه نیز بسیاری از مردان مستقیما از زنان خود صحبتی به‌میان نمی‌آورند و غالبا با جایگزینی نام پسر اول به جای نام زن، یا از عنوان «مادر پسرشان» و در برخی موارد با ذکر واژه «منزلمان» به جای نام زن بهره می‌گیرند.

در سرشماری سال 1332ق، که اسامی برخی از مخدرات پرسیده شده بود، اعتراضات شدیدی توسط مردم به این امر شد و ذاکرین و واعظین، آنرا «منافی با عادات اهل زمان» دانسته که «در انظار عامۀ رعایا، نهایت رکاکت و وقاحت داشت».

بحث درباره تاریخ زن و اهمیت دادن به آن سابقه نسبتا طولانی دارد. این مبحث در ایران نیز جا افتاده و احتیاج به توجیه ندارد. هرچند که هنوز راه درازی در پیش روی ماست و مشکلات بسیاری وجود دارد. زنان در گذشته اعتماد به‌نفسی نداشتند و حتی گروهی از آنان که شعر می‌سرودند، اغلب اشعارشان را در خلوت زنانه خود نگاه می‌داشتند. البته شاید به این علت بود که به شعر زنان توجهی نمی‌شد و یا آنرا بی‌ارزش می‌پنداشتند. احتمالا به همین سبب بیش از چند دیوان شعر از زنان بجای نمانده است.

نجم السلطنه

زندگانی اکثر زنان در سراپرده ابهام پنهان مانده است و هرگونه تحقیقی با مشکل و کمبود منابع مواجه است. حتی زنانی که در طبقات ممتاز جامعه قرارداشتند و در خانواده‌های سرشناس یا اشرافی پرورش یافته بودند، ناشناس باقی ماندند و حتی اگر به زندگی آنها نیز اشاره‌ای شده، گذرا و ناچیز است که آن هم در لوای زندگی مردان خانواده قرار می‌گرفت. برمبنای آنچه که از منابع مکتوب تاریخی درباره زنان بدست می‌آید، لااقل تا دوره مشروطه غالب مطالب درباره زنانِ طبقات بالای اجتماع است. بطور کل اطلاع از سایر اقشار جامعه بالاخص از زنانِ طبقات پایین بسیار ناچیز است. در بیشتر بیوگرافی‌های مردان اگر به زنی اشاره شده، غالبا از ذکر نام او خودداری گشته و نام زنان در اکثر شجره‌نامه‌های ازدواج رجال ثبت نشده است. البته این امر تا زمانی بود که هنوز از نام خانوادگی استفاده نمی‌شد و اغلب مردان از لقب بهره می‌گرفتند. القاب، کمتر موروثی بود، به این جهت روابط خانوادگی همیشه واضح نیست. شاید اگر نام زن و نام پدرش ثبت می‌شد، ارتباط خانوادگی بهتر مشخص می‌گشت و کمکی برای درک بسیاری از زدوبند، دشمنی  و دوستی‌ها بود که در تاریخ سیاسی ایران نقش به‌سزایی داشت. یکی از اهداف این کتاب تاکید بر همین نکته است. یعنی جلب توجه به پیوندهای خانوادگی از کانال زنان می‌باشد و زندگانی ملک‌تاج خانم نجم‌السلطنه را موردبررسی قرار می‌دهد و در عین حال به تحولات و رخدادهای دوره قاجار و اوایل پهلوی که تاثیر عمیقی بر زندگانی زنان گذاشت، خواهد پرداخت.

مسئله مالی و بدست آوردن پست و مقام یکی از مسائل بنیادین وصلت خانواده‌های اغنیا و شاهزادگان بشمار می‌آمد که در ازدواج نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کرد. غالبا ازدواج به شکل خانوادگی انجام می‌گرفت. بنابراین خانواده‌ها فرزندان خود را از طفولیت نامزد قوم و خویش خود می‌کردند. ولی قبل از آغاز به بحث درباره این نکات و به‌خصوص پرداختن به زندگانی نجم‌السلطنه که موضوع اصلی کتاب است، بد نیست به چگونگی شکل‌گیری این کتاب بپردازیم.

مدتی بود در فکر تدوین کتابی درباره زندگانی چهار زن شاخص از خانواده سلطنتی قاجار بودیم، به این منظور که پیوندهای خانوادگی را از طریق زنان نشان دهیم. این چهار زن به قرار ذیل بودند: ملک جهان خانم مهدعلیا، همسر محمدشاه و مادر ناصرالدین‌شاه که از شهرت بسیاری برخوردار است. دخترش ملکزاده (عزت‌الدوله) خواهر ناصرالدین‌شاه که چندی همسر میرزاتقی‌خان امیرکبیر بود و به همین سبب نام او در اذهان به جای است. آنها صاحب دو دختر شدند که یکی از آنان تاج‌الملوک بود. او به عقد مظفرالدین‌میرزای ولیعهد درآمد که در بعضی کتب جسته‌گریخته به نام وی اشاره شده است، ولی اطلاع چندانی از زندگانی این زن وجود ندارد. چهارمین زن عزت‌الملوک (لقب او عزت‌السلطنه بود) دختر ام‌الخاقان و مظفرالدین میرزا بود که به همسری عبدالحسین میرزا فرمانفرما، پسرعموی پدرش درآمد. زندگانی این زن نسبت به دیگران کمتر شناخته شده است.

زندگانی هر یک از این زنان که از موقعیت خانوادگی بسیار ممتازی برخوردار بودند، درخور توجه است. علاوه بر مهدعلیا که زن مطلع و باسوادی بود، سایر زنان نامبرده در این مجموعه نیز از سواد نسبی برخوردار بودند. بویژه که نوشتن برای زنان این دوره چندان متداول نبود. نکته مهم این است که هرکدام از این زنان ثروت شخصی داشتند که در اختیارشان بود و می‌توانستند آنرا اداره کنند.

نزدیکی به مرکز قدرت یا شاه از ویژگیهای ممتاز این زنان به حساب می‌آمد. بجز ملک‌زاده، سایرین با اقوام بسیار نزدیک ازدواج کردند. این زنان با همه امتیازاتی که در زندگانی داشتند، اما با مشکلات و مسائل بسیاری مواجه بودند که وجه مشترک بسیاری با دیگر زنان طبقات اجتماعی هم‌عصر خود داشتند. زنان، ضعیفه به‌حساب می‌آمدند و عنان زندگی را در دست نداشتند. آنها در نوجوانی به ازدواج درمی‌آمدند و غالبا به همسری مردان مسنی درمی‌آمدند که از علاقه و احساس برخوردار نبودند. در اکثریت این وصلت‌ها مردان یا پیش از این مزدوج شده بودند و یا زن جوان دیگری می‌گرفتند که سوگلی می‌گشت.


اگر خواننده جدید سایت «یک پزشک»  هستید!
شما در حال خواندن سایت یک پزشک (یک پزشک دات کام) به نشانی اینترنتی www.1pezeshk.com هستید. سایتی با 18 سال سابقه که برخلاف اسمش سرشار از مطالب متنوع است!
ما را رها نکنید. بسیار ممنون می‌شویم اگر:
- سایت یک پزشک رو در مرورگر خود بوک‌مارک کنید.
-مشترک فید یا RSS یک پزشک شوید.
- شبکه‌های اجتماعی ما را دنبال کنید: صفحه تلگرام - صفحه اینستاگرام ما
- برای سفارش تبلیغات ایمیل alirezamajidi در جی میل یا تلگرام تماس بگیرید.
و دیگر مطالب ما را بخوانید. مثلا:

برآورد میزان موفقیت قرارهای عاشقانه زوج‌ها با هوش مصنوعی و اندازه‌‌گیری میزان همسانی پاسخ‌های سیستم…

در حین یک قرار آشنایی پاسخ‌های فیزیولوژیکی دو نفر حین گفتگو و دیدار با هم هماهنگ می‌شود، این پدیده‌ای است که از آن با نام همسانی فیزیولوژیکی یاد می‌شود.درجه این همگامی با تعامل در مکالمه و کیفیت همکاری همبستگی دارد و بنابراین می‌تواند…

10 شهید دنیای فناوری!

هر کدام از ابزارها و دستگاه‌هایی که ما در زندگی عادی خود از آنها استفاده می‌کنیم، ثمره تلاش‌های بی‌وقفه دانشمندان و افراد زیادی بوده‌اند. اگر فداکاری، ریسک‌پذیری، شهامت و ماجراجویی این افراد نبود، ما هیچ کدام از این فناوری‌ها و ابزارها را…

عکس‌های قدیمی از یخ‌فروش‌های آمریکایی

یخ‌فروش‌ها در دوران قدیم اهمیت زیادی داشتند. قبل از رواج یخچال‌های مدرن، زندگی بدون آنها مختل می‌شد.عکس‌های این نوشته نگاهی اجمالی به دوران گذشته می‌اندازند، زمانی که صدای یخ‌فروش‌ها و شکستن بلوک‌های یخی در خیابان‌ها طنین‌انداز می‌شد.…

عکس‌های جالبی از ساخت و سازها و اقدامات معماری نافرجام

مجموعه زیر به ظاهر مفرح یا حتی خنده‌دار است اما هر یک گویای نبود نقشه، مغز طراح یا ذهنی است که به صورت ساده کار را در ذهن شبیه‌‌سازی کند.مشابه این جمله مشهور را که عیب برنامه، در حین انجام آن بیرون می‌آید را در عمرمان زیاد شنیده‌ایم و…

سلاح‌های مخفی و شگفت‌انگیز آلمان نازی در طی جنگ جهانی دوم

در طول جنگ جهانی دوم، آلمان نازی سرمایه گذاری زیادی در تحقیق و توسعه تسلیحات مخفی انجام داد تا بتواند بر دشمنان خود برتری یابد. برخی از برجسته ترین سلاح های مخفی که توسط آلمانی ها ساخته شده اند عبارتند از:موشک V-2: V-2 اولین موشک…

در مورد این عکس‌ها فقط می‌توانیم بگوییم چیزها به نحو عجیب یا خنده‌داری، سر جای خودشان نیستند!

ما در طول زندگی آدم زیاد دیده‌ایم که سر جای خود نبوده، اما در مورد اشیا، گاهی نبودن آنها در سر جای خودشان یا کاربرد بدیع آنها برای خودش یک طنز و شگفتی می‌شود، در این سری عکس‌های می‌خواهیم تعدادی از این موارد را با هم مرور کنیم:راهی…
آگهی متنی در همه صفحات
دکتر فارمو / موتور فن کویل / شیشه اتومبیل / نرم افزار حسابداری / خرید سیلوسایبین / هوش مصنوعی / قیمت وازلین ساج / مقاله بازار / شیشه اتومبیل / قیمت ایمپلنت دندان با بیمه /سپتیک تانک /بهترین دکتر لیپوماتیک در تهران /بهترین جراح بینی در تهران / آموزش تزریق ژل و بوتاکس / دوره های زیبایی برای مامایی / آموزش مزوتراپی، PRP و PRF /کاشت مو / مجتمع فنی تهران /قیمت روکش دندان /خدمات پرداخت ارزی نوین پرداخت / درمان طب / لیست قیمت تجهیزات پزشکی / دانلود آهنگ / سریال ایرانی کول دانلود / دانلود فیلم دوبله فارسی /داروخانه اینترنتی آرتان /اشتراك دايت /فروشگاه لوازم بهداشتی /داروخانه تینا /لیفت صورت در تهران /فروش‌ دوربین مداربسته هایک ویژن /سرور مجازی ایران /مرکز خدمات پزشکی و پرستاری در منزل درمان نو /توانی نو / ثبت برند /حمل بار دریایی از چین /سایت نوید /پزشک زنان سعادت آباد /کلاه کاسکت / لمینت متحرک دندان /فروشگاه اینترنتی زنبیل /ساعت تبلیغاتی /تجهیزات پزشکی /چاپ لیوان /خرید از آمازون /بهترین سریال های ایرانی /کاشت مو /قیمت ساک پارچه ای /تولید محتوا /دانلود نرم افزار /
7 نظرات
  1. حبیب می گوید

    واقعا از این سایت ونوشته هاش لذت میبرم
    و بهتون تبریک میگم که اینقدر سریع مطالبو به روز میکنید
    میبخشید اگه زودتر ازاین اظهارنظری نکردم آخه ازطریق گوگل ریدر من هروز مطالب جدیدو میخونم ….
    موفق وپیروز باشید

  2. سایه می گوید

    باید کتاب جالبی باشه

  3. محسن می گوید

    این معرفی کتاب آی حال میده …آی حال میده …آی حال میده
    هزار بار ممنون

  4. سما می گوید

    نکته جالبی که در کتاب جامعه شناسی خودمانی ذکر شده بود و شما هم اینجا به گونه ای مبهم اشاره کردید، عدم وجود شجره نامه درست و حسابی از خانواده های ایرانی است که زنان در این بین مهجورتر واقع شده و حالا حالا ها باید جور عقب ماندگی بافت جامعه را بکشند.
    با تشکر از مطالب بسیار آموزنده شما
    س

  5. سيروس می گوید

    درود بر شما و همه آنهائی که جهان بشریت را از دانش و شادی و زیبائی های در دسترسشان برخوردار می سازند. به گفته حضرت حافظ آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است // با دوستان مروت، با دشمنان مدارا
    البته من مروت و مدارا را در همین راستا می گذارم و به شما درود می فرستم .
    زیبائی و شادمانی هر چه بیشتر را برایتان آرزومندم

  6. سيروس می گوید

    با همه اندیشه های نیکی که در پیرامون من اند ، باز هم نمی دانم چه می گوئید.
    درود بر شما

  7. بانوي ايراني 121 می گوید

    کتاب بسیار جالب وخواندنی ایست من به همه دوستان خواندن این کتاب را توصیه میکنم

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

••4 5