تاریخچه تصنیف “ز من نگارم خبر ندارد”

دیشب که به تصادف آنونس سریال “باغ مظفر” مهران مدیری و تیتراژش را در بیمارستان شنیدم ، متوجه شدم که خیلی‌ها با این تصنیف قدیمی آشنا نیستند و درباره‌اش چیزی نمی دانند.

جالب اینجاست که هنگامی که در اینترنت جستجو می‌کردم ، متوجه شدم که این روزها مصادف است با هشتادمین سالمرگ درویش خان ، آهنگ‌ساز ترانه “ز من نگارم خبر ندارد“.

شعر این تصنیف سروده ملک اشعراء بهار است و در واقع از میان پنج تصنیفی که بهار روی آهنگهای درویش خان سروده ، مشهورترین آنها را می توان زمن نگارم خبر ندارد در دستگاه ماهور دانست  که برای اولین بار طی کنسرتی در گراند هتل بوسیله سید حسین طاهرزاده در سال 1303 خورشیدی خوانده شد و بعد قمر هم آن را اجرا کرد.

دقیقا نمی‌توانم افرادی که این ترانه را بازخوانی کرده‌اند ، لیست کنم ولی شجریان و افتخاری هم از جمله کسانی هستند که این ترانه را اجرای دوباره کرده‌اند.

داستان اجرای این ترانه به وسیله شجریان هم شنیدنی است :”شجریان به منظور آموختن گوشه ها و نغمه های بسیار قدیمی به استاد دوامی مراجعه می کند . اما استاد به دلیل کهولت سن ، تدریس برایشان امکانپذیر نبوده است . شجریان پیشنهاد می کند که همدم استاد باشد و در کارهای خانه و خرید منزل و … کمک کند ، تا بدین طریق هم نفس و همنشین ایشان شود … کوتاه سخن اینکه قرار می‌شود از طرف وزارت هنر آن زمان ، تصنیف های قدیمی را که استاد دوامی در حافظه داشتند ضبط کنند ، که این کار به عللی به مراحل اداری می رسد و کند و غیرعملی می شود . استاد شجریان اندوخته مالی خودشان را تقدیم استاد می کنند و می گویند که شما فرض کنید از اول قرار بوده است من تصانیف را ضبط کنم … و حدود 200 تصنیف قدیمی بر روی کاست برای محمدرضا شجریان ضبط می شود و بدین ترتیب گنجینه ای گرانبها به دست او می رسد.” تصنیف زمن نگارم یکی از همین تصانیف است.

در مورد درویش خان با جستجویی ساده در اینترنت ، می‌توانید مطالب خوبی پیدا کنید ، من در اینجا ازنقل مجدد آنها صرف نظر می‌کنم.

اما محتوای انتقادی تصنیف “ز من نگارم” هم قابل توجه است و برای فهم آن باید شرایط اجتماعی و سیاسی ایران را در زمان سرایش و اجرای این تصنیف در زمان نهضت مشروطیت مرور کرد.

هنگامیکه نهضت مشروطیت آغاز میشود . درویش خان نیز همراه با مجاهدین آن دوران همگام شده و تصنیفهای میهنی میسازد و در اجتماعات مشروطه خواهان شرکت میجوید. سید حسین طاهر زاده خوانندۀ معروف آن دوران نیز به انجمن اخوت در منزل ظهیرالدوله به فیض دیدار درویش خان نائل میشود و پس از آن باهم همسفر می شوند و به لندن میروند.

این مسافرت در زمان استبداد صغیر دورۀ سلطنت محمد شاه قاجار بود. در این سفر مجاهدین مشروطه خواه در رشت بودند که به خواهش آنها درویش خان همراه با گروه کوچک خود سه شب در آن شهر کنسرت میدهد. همراهان در سفر اوّل حبیب الله شهردار ،سید حسین طاهر زاده ،رضا قلی خان ،حسین خان هنگ آفرین، باقر خان رامشگر و اسدالله خان.

در سفر دوم درویش خان به تفلیس میرود. این گروه به تشویق ایرانیانی که در تفلیس بودند کنسرتی را دادند که بسیار جالب توجّه بود. امّا اساساً هدف از این سفرها ضبط صفحه بوده است که بار اول به دعوت کمپانیhis masters voice و بار دوّم را کمپانی داوید اُف پر کرد که به برلین برای چاپ فرستاده شد.و تعدادی از آنها به تهران رسید ولی بقیّه به علت پیش آمدن جنگ جهانی اول (1918 – 1914 ) از بین رفت.

آن طور که در یکی از ویژه‌نامه‌های برنامه آوای ایرانی در شبکه چهار شنیدم ، تصنیف “زمن نگارم هم” یکی از تصانیف اجرا شده در کنسرت تفلیس بوده که به جهاتی نیمه دوم آن به جهت بار سیاسی اجرا نشده است. (البته اگر اشتباه نکنم)

متن کامل این ترانه فکر کنم به این صورت باشد:

زمن نگارم عزیزم خبر ندارد
به حال زارم عزیزم خبر ندارد
خبر ندارم من از دل خود
دل من از من عزیزم خبر ندارد
دل من از من عزیزم خبر ندارد
کجا رود دل عزیز من آخ که دلبرش نیست
کجا رود دل عزیز من آخ که دلبرش نیست
کجا پرد مرغ عزیزم که پر ندارد
کجا پرد مرغ عزیزم که پر ندارد
امان از این عشق عزیز من آخ فغان از این عشق
امان از این عشق عزیز من آخ فغان از این عشق
که غیر خونِ جگر ندارد
که غیر خونِ جگر ندارد
همه سیاهی ، همه تباهی ، مگر شب ما سحر ندارد
بهار مضطر عزیز من ، آخ، منالُ دیگــــــر
که آه و زاری اثر ندارد ، جز انتظار و جز استقامت
وطن علاج دگـــر ندارد
زهر هر دو سر بر سرش بکوبد
کسی که تیغ دو سر ندارد

بد نیست به اجرای این تصنیف به وسیله شجریان هم گوش کنید و اگر تمایل داشتید دانلودش کنید:

 

لینک دانلود (1.1 مگابایت)


اگر خواننده جدید سایت «یک پزشک»  هستید!
شما در حال خواندن سایت یک پزشک (یک پزشک دات کام) به نشانی اینترنتی www.1pezeshk.com هستید. سایتی با 18 سال سابقه که برخلاف اسمش سرشار از مطالب متنوع است!
ما را رها نکنید. بسیار ممنون می‌شویم اگر:
- سایت یک پزشک رو در مرورگر خود بوک‌مارک کنید.
-مشترک فید یا RSS یک پزشک شوید.
- شبکه‌های اجتماعی ما را دنبال کنید: صفحه تلگرام - صفحه اینستاگرام ما
- برای سفارش تبلیغات ایمیل alirezamajidi در جی میل یا تلگرام تماس بگیرید.
و دیگر مطالب ما را بخوانید. مثلا:

اگر نئاتدرتال‌ها بر انسان‌های به اصطلاح خردمند غلبه می‌کردند، شاید اینها ستاره‌های سینماهای آنها…

سوابق فسیلی نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها در حدود 40000 تا 30000 سال پیش از سوابق باستان‌شناسی ناپدید شدند، اگر در برخی مکان‌ها ممکن است تا حدود 28000 سال پیش  زنده مانده باشند.نئاندرتال‌ها گونه‌ای از انسان‌های باستانی بودند که تا زمان…

عکس‌های ساده‌ای که به خاطر پرسپکتیو و زاویه دید، گیج‌کننده و تفکربرانگیز شده‌اند!

زاویه دید خیلی مهم است. این موضوع در زندگی هم صادق است. ما گاهی عادت نگاه کردن از یک زاویه دید خاص و گسترده نکردن نگاه خود را پیدا می‌کنیم و در نتیجه برداشت خیلی عجیبی از چیزهای ساده می‌کنیم. این طوری می‌شود که کارهایمان اشتباه از آب…

سلبریتی‌ها از کودکی تا پیری در این ویدئوهای جالب – از ویل اسمیت تا کیانو ریوز

چطور می‌شود که ما پیر می‌شویم. این تغییر بسیار تدریجی رخ می‌دهد، اما قطعی است. با کارهایی می‌شود کندش کرد اما مسلما نمی‌توان به کی جلوی آن را گرفت.پیری یک فرآیند زیستی پیچیده است که در موجودات زنده از جمله انسان اتفاق می‌افتد. در حالی…

هوش مصنوعی یکی از تخیل‌های کودکی ما را تصویرسازی کرد: کشتزارهایی از همه چیز: بستنی قیفی –…

شاید سریال کارتونی پینوکیو باعثش شد. شاید هم نه! در آن قسمت دلپذیر و خاطره‌انگیز، روباه مکار و گربه ننه، پینوکیو را فریفتند تا سکه خود را بکارد تا درختی از سکه بروید و بتواند سکه‌های بی‌شمار برداشت کند.سال‌ها از آن زمان گذشته، الان هم…

پرتره خانواده‌های روتین از کشورهای مختلف به کمک هوش مصنوعی ایجاد شد

هوش مصنوعی مدتی است که ما را شگفت زده کرده است. اخیراً با قابلیت‌های هوش مصنوعی در ساخت متون و درک زبان طبیعی برای پاسخ به بسیاری از سؤالات میزان تعجب ما پیشتر شده است.س از ChatGPT،  مایکروسافت هوش مصنوعی خود را همراه با مرورگر Edge و…

کاریکاتورهای و تصاویر ساده، مفرح و تفکربرانگیز لوکاس لویتان

لوکاس لویتان هنرمند برزیلی، ساکن مادرید است. او بیشتر برای پروژه‌اش به نام «هجوم عکس» مشهور شده، در این پروژه او نقاشی‌هایی را به عکس‌های اینستاگرام افراد اضافه می‌کند و داستان‌های پنهان را به روشی خلاقانه آشکار می‌کند.کارهای او جذاب و…
آگهی متنی در همه صفحات
دکتر فارمو / شیشه اتومبیل / نرم افزار حسابداری / خرید سیلوسایبین / هوش مصنوعی / قیمت وازلین ساج / مقاله بازار / شیشه اتومبیل / قیمت ایمپلنت دندان با بیمه /سپتیک تانک /بهترین دکتر لیپوماتیک در تهران /بهترین جراح بینی در تهران / آموزش تزریق ژل و بوتاکس / دوره های زیبایی برای مامایی / آموزش مزوتراپی، PRP و PRF /کاشت مو / مجتمع فنی تهران /قیمت روکش دندان /خدمات پرداخت ارزی نوین پرداخت / درمان طب / لیست قیمت تجهیزات پزشکی / دانلود آهنگ / سریال ایرانی کول دانلود / دانلود فیلم دوبله فارسی /داروخانه اینترنتی آرتان /اشتراك دايت /فروشگاه لوازم بهداشتی /داروخانه تینا /لیفت صورت در تهران /فروش‌ دوربین مداربسته هایک ویژن /سرور مجازی ایران /مرکز خدمات پزشکی و پرستاری در منزل درمان نو /توانی نو / ثبت برند /حمل بار دریایی از چین /سایت نوید /پزشک زنان سعادت آباد /کلاه کاسکت / لمینت متحرک دندان /فروشگاه اینترنتی زنبیل /ساعت تبلیغاتی /تجهیزات پزشکی /چاپ لیوان /خرید از آمازون /بهترین سریال های ایرانی /کاشت مو /قیمت ساک پارچه ای /تولید محتوا /دانلود نرم افزار /
15 نظرات
  1. دل زده می گوید

    مطلب عالی بود.چقدراین تصنیف زیباست.امشب تصادفاهمزمان باخواندن این پست شمارادیوجوان دربرنامه سایه روشن همین تصنیف شجریان راپخش می کرد.ازتصانیفی است که هربارشنیدنش به منزله تازه شنیدن آن است.بازهم ممنون.

  2. کوروش می گوید

    سلام
    عالی جناب دکتر مثل همیشه. در ضمن لطف کنید دیگه غیبت نداشته باشید، چون به هیچ دلیلی قابل قبول نیست. شما و چند تا از دوستان تو بلاگستان چند تا مطلب خوب می‌گذارید که اگه قرار باشه ننویسید، صفای بلاگستان و وزنش از دست می‌رود.
    پاینده باشید، ارادتمند کوروش.

  3. shahoo می گوید

    کارت درسته دکتر

  4. afshin می گوید

    جدا عجب تحقیق کردین 🙂 نه هی وسط متن به این ور اون ور لینک داده بودین نه اینقدر یک نواخت بود که خواننده خست بشه . از هر نظر بیست بود خیلی کیف کردم 🙂

  5. رضا مدهنی می گوید

    کا رتان عالی است
    موفق باید

  6. مريم می گوید

    ممنون از اینکه این همه اطلاعات جامع و مفید را به اشتراک گذاشتید

  7. علي می گوید

    مطالبت همیشه تاپ بوده

  8. دكتر امامي فر می گوید

    همیشه از مطالب شما استفاده میکنم
    قدر ذوق و حوصله خودتان را بدانید

  9. احمد می گوید

    بسیار عالی بود.
    باز هم از این مطالب متونع بنویسید و به اعتلای فرهنگ و موسیقی ایران زمین کمک کنید.

  10. علي می گوید

    سلام آقای دکتر
    من برای اولین بار بود که با سایت شما و از طریق سایت عصر ایران آشنا شدم . مدتها بود که دنبال چنین سایتی می گشتم . من از طرفداران سرسخت استاد شجریان و موسیقی اصیل هستم و حیف است که بگوییم سنتی چون در جامعه ما بیشتر به چیزهای از رده خارج سنتی می گویند و نام سنتی بر موسیقی اصیل ایرانی برازنده نیست . از کار خوبی که ارایه داده اید بسیار متشکرم و مایل به آشنایی بیشتر با جنابعالی می باشم . ارادتمند شما علی احمدی

  11. علی نوشاد می گوید

    با سلام
    اقای مدیری از زیبایی ترانه(تصنیف)بشدت کاسته بخصوص اینکه تیراژ برنامه ی طنزشده

  12. پژمان رنجبران می گوید

    و حال جاب است بدانید که
    در اولین مسابقات المپیک که تیمی از ایران برای شرکت در مسابقات رفته بود از ایران تقاضای سرود ملی می شود
    و چون تا آن زمان برای ایران سرود ملی ساخته نشده بود. رئیس کاروان ایران فقط یک صفحه موسیقی همراه خود داشته که تصنیف ز من نگارم با صدای قمرالملوک وزیری بوده. خلاصه اولین سرود ملی ایران می شود تصنیف ز من نگارم
    این نقل وقولی بود از کتاب سرگذشت موسیقی ایران نوشته ی روح الله خالقی

  13. آزاده می گوید

    ممنون از اطلاعاتی که دادید. آقای مدیری هم خیلی خوب اجرا کرده.

  14. آرتا داوری می گوید

    سلام آقای مجیدی. چه نگاه مهرآمیزی انداخته اید به تصنیف زمن نگارم. نکته ای که ازآن خرسند شدم، انتقال آنهمه ترانه از استاد دوامی به شجریان است. او در جوانی دست به چه کار بجائی زده که نزداستاد دوامی تصنیف ها و آوازهاراضبط کرده.

  15. mori می گوید

    با سلام
    بسیار مفید بود

نظرات بسته شده است.

••4 5